Psikoloji, insanların içlerinde yaşadığı ruhsal durumu ve bu duyguların dışa vurumunu inceleyen bir bilim dalıdır. Psikoloji, geçmiş ve geleceği harmanlayan bir ruh bilimidir. İnsanların geçmişte yaşadığı olayların geleceğe aktarımı ile ilgilenmektedir. Psikolojinin amaçları birbirinden farklıdır ve bir süreç halinde amaçlar yerine getirilmektedir.
Davranışların Tanımlanması
Bir psikolojik sürecin başlamasının ilk adımı davranışın tanımlanmasıdır. Öncelikle psikoloji; öğrenme, zekâ, davranış gibi kavramların tanımını yapmaktadır. Bu kavramların öğrenilmesinin ardından psikolojik süreç başlamaktadır. Bu kavramların anlamı ve amacı bilindiğinde insan davranışları da anlaşılabilmektedir.
İnsan Davranışlarını Anlama ve Açıklama
Bazı temel kavramların tanımı yapıldıktan sonra insan davranışlarını anlama kısmına geçilmektedir. Burada en çok sorulan soru “nasıl”dır. Kişinin davranışlarının nedeni sorgulanır, nasıl sorusu ile süreç öğrenilir. Ardından neden- sonuç ilişkisi kurulur ve olayın bütününe bakılır.
Hayat boyu insanların psikolojisi sürekli değişmekte ve gelişmektedir. Bu değişimde yoğun stres, mutsuzluk, ümitsizlik gibi durumlar bazı ruhsal ve fizyolojik bozukluklara yol açabilmektedir. Psikoloji bu durumun nedenini ve gelişim sürecini sorgulamaktadır.
Davranışları Önceden Tahmin Edebilme
Bu amacın anahtar kelimesi öngörüdür. Bir insanın duygu bozukluğu durumunda sergilediği davranış, başka zamanlar için de bir yol gösterici olmaktadır. Kişinin başka zaman aynı duygu durumunu yaşadığında nasıl bir davranışta bulunacağı noktasında öngörülü olmayı sağlamaktadır. Bu amacın en güzel getirisi, önceden tedbir alabilmektir.
Psikoloji amaçları mutlaka bir fayda sağlamaktadır. Tahmin edebilme amacı, kişilerin olaylar karşısında göstereceği davranışları düzenleyebilme imkanı sunmaktadır.
Davranışları Etkileme ve Kontrol Etme
Psikoloji kendi içinde altı alt başlık içermektedir. Bu alt başlıklar kişilerin davranışlarının sınıflandırılması noktasında oluşmaktadır. Kişilerin farklı olaylarda sergilediği davranışlar ve bu davranışların vücuda yansıması incelenmektedir.
Psikoloji amaçları arasında yer alan kontrol etme, insanların ruhsal durumunu dengeye getirmeyi sağlamaktadır. Hem ruhsal hem fizyolojik açıdan sağlıklı bir bireye dönüştürmektir. Çünkü insanlar depresyon, üzüntü, stres gibi durumlar yaşadığında fizyolojik olarak da bu duygu durumundan etkilenmektedir.
Davranışların kontrol edilmesi ve yol gösterimi gibi konular için farklı görüşler bulunmaktadır. Bu konuda hümanist görüşe sahip kişiler kontrol etme amacının insanların özgürlüğünü kısıtladığını savunmaktadır. Çoğu zaman kontrol etmek bu anlama gelse de psikoloji amacı olarak bakıldığında durum farklıdır.
Psikoloji, insanların hayatına baskı yoluyla müdahale etmeden bazı davranışları törpülemeyi amaçlamaktadır. Yaşanan kötü olaylardan ruhsal sağlığı koruyarak çıkabilmek için bazı yönlendirmeler yapmaktadır. Ayrıca bu olaylardan fiziksel olarak da en az etkilenmeyi sağlamak için psikoloji amaçları özenle belirlenmektedir.
Sena Kurtcan
Psikolog
