Premenstrüel Dönem Regl öncesi olarak da bilinen premenstrüel dönem, menstrüasyon döngüsünün yani adet kanaması başlamasından yaklaşık bir önceki hafta ile on gün arasında görülen, hormonal değişiklikler sebebiyle fiziksel ve psikolojik belirtilerin yoğunlaştığı dönem olarak ifade edilmektedir. Premenstrüel dönem belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterse de belirtiler arasında göğüslerde hassaslaşma, baş ağrısı, mide bulantısı ya da halsizlik gibi fiziksel belirtilere ek olarak depresif duygudurum, öz güvende azalma, duygusal dalgalanmalar, artmış öfke durumu gibi psikolojik belirtiler de yer alabilmektedir.
Regl, kadınların üreme sistemlerinde çoğunlukla her şeyin yolunda gittiğine dair önemli bir işaret olarak ifade edilebilse de beraberinde getirdiği bazı fiziksel ya da psikolojik belirtiler bireyin hayatını olumsuz etkileyebilmektedir. Bazı durumlarda regl öncesi belirtilerle daha rahat başa çıkabilmek için tıbbi desteğe de başvurulabilmektedir. Premenstrüel Sendrom (PMS) Nedir? Regl öncesi görülen fizyolojik ve psikolojik belirtilerin kadınların hayatını olumsuz yönde etkileyecek, günlük hayatlarında birtakım sorunlara neden olacak ölçüde şiddetli bir şekilde yaşanmasına Premenstrüel Sendrom adı verilmektedir. Kadınlar ovulasyon ve menstrüasyon dönemleri arasında her ay döngüsel olarak çeşitli fiziksel, psikolojik ve davranışsal değişiklikler gösterirler. Bu değişiklikler genellikle adet kanamasından önce ya da kanamanın başlaması ile beraberinde birkaç gün içinde giderek azalmakta ya da sonlanmaktadır.
Premenstrüel Disforik Bozukluk (PDB) Nedir?
Her kadın birey regl öncesi dönemi ve sonrasını aynı şekilde deneyimlemez. Her bireye özgü döngüler vardır. Duygudurumda çok daha yüksek şekilde dalgalanmalar yaşayan, iş ya da okul hayatı çok daha fazla etkilenen, kişilerarası ilişkilerde çok fazla sorun yaşayan bireylerde vardır. Bu grup için ise biraz daha ağır tablo olarak nitelendirilen Premenstrüel Disforik Bozukluk (PDB) tanısı oluşturulmuştur. Tanı kısmı her ne kadar tedavinin seyri için önemli olsa da diğer psikolojik bozukluklarda da olduğu gibi burada en önemli nokta bu belirtilerin bireyin hayatını ve işlevselliğini ne derece etkilediğidir. Tedaviye başvuru kısmını belirleyen de günlük hayatın ve işlevselliğin etkilenme derecesidir. Belirgin düzeyde duygusal değişiklikler, kolay kızma, ilişkilerde çatışma, çökkün duygudurum, kendini küçümseyen düşünceler, kaygı düzeyinde artış, iştahta değişiklik, odaklanmada güçlük çekme, eklem-kas ağrıları, göğüslerde şişkinlik, kolay yorulma ve belirgin düşük enerji, uyku düzeninde değişiklikler gibi belirtiler var olan durumun PMS mi yoksa PDB olarak mı isimlendirileceğinde biz uzmanlara yardımcı olur. Burada önemli olan semptomların sayısı ve semptomların şiddetidir. Tanı almak için ise bu semptomlardan en az 5 tane olmasına ihtiyaç vardır. Göz önünde bulundurulan bu semptomlar elbette farklı bir sorun ya da hastalığın göstergesi de olabilmektedir. Bu sebeple semptomların ne zaman başladığı, süreğen mi yoksa regl dönemi ile mi ilişkili olduğu belirlenmeli ve benzer semptomlara neden olabilecek diğer tıbbi durumlar da göz önünde bulundurularak gerekli tetkikler yapılmalıdır.
PMS ya da PMD’den bahsedebilmek için en az 2 ay boyunca belirti günlükleri tutulmalı ve takip edilmelidir. Premenstrüel Sendrom Nedenleri PMS/PDB ‘nin henüz tek ve kesin sebebi bulunmamakla birlikte, merkezi sinir sisteminde oluşan birtakım duyarlılıklar, hormonal değişiklikler ve beyin kimyasalları ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Ancak neden bazı kadınların diğerlerinden daha çok etkilendiği, bir kadın PMS düzeyinde kalırken neden diğer bir kadının PDB boyutunda rahatsızlık yaşadığı ancak çoklu nedensellik ile ifade edilmeye çalışılmaktadır. Fizyolojik olarak açıklanmaya çalışılan araştırmalara bakıldığında teoriler genel olarak ovaryen hormon düzeyler, serotonin düzeyleri ve GABA seviyeleri üzerine yoğunlaşmaktadırlar. Duygudurum durumları üzerinde etkili bir rolü olan beyin kimyasalı serotonin dalgalanmaları, PMS semptomlarını etkileyebilmektedir. PMS olan kadınlarda yapılan çalışmalara bakıldığında, PMS düzeyi olmayan kadınlara göre serotonerjik sistemlerinde birçok farklılıklar bulunduğu ortaya çıkmıştır.
PMS Dönemi Nasıl Tedavi Edilir?
PMS belirtileri ile baş etmek için kadın bireylerin kendilerince geliştirdikleri bazı müdahaleler olabilmektedir. Ancak öz güven seviyesinde ciddi düzeyde azalma, stres seviyesinde ciddi derecede artış ya da duygudurum dalgalanmaları gibi belirtiler hem bireyin kendi hayatı ile hem de çevresi ile ilişkili hayat kalitesini etkileyecek boyuta ulaşmışsa yardım almak yapılması gereken ilk şey olmalıdır. Yüksek düzeyde olmayan belirtiler için ise stres yönetimi konusunda kendinizi geliştirmek, düzenli spor ve gevşeme egzersizleri, uyku ve yeme alışkanlıklarına dikkat etmek bu dönemde sizlere yardımcı olabilir. Bunlarla beraber kendinizi izole etmek yerine çevreniz ile etkileşim halinde olmak semptomlarla baş etme konusunda sizlere yardım sağlayabilir. Regl öncesi belirtiler yaşam kalitenizde ciddi düşüşlere neden olmaya başladıysa, kişiler arası ilişkilerde gerginlik ve zorluk yaşıyor, iş ya da okul performansınızda düşüş oluyorsa bir uzmana başvurmanız gereken zamanda olabilirsiniz.
Burcu Kes
Psikolog
