Çocuklarımıza zaman zaman yemek yedirmekte zorlanıyoruz. Çok sevdiği şeyi bir dönem yemek istemediği ya da seçici davrandığı bir yiyeceği yeme isteği oluşabiliyor.
İştahsızlık, yemek seçme gibi faktörlerde eklendiğinde ebeveynleri çok zorlayan ve “yeter ki çocuğum yesin “düşüncesiyle yemek yeme zamanları yanlış yardımcı araçlar kullanılarak (telefon/ tablet/ telefon) yönetilebiliyor. Benzer şekilde, çocuğun sosyal ortamlarda yeme yeme sırasındaki davranışlarının ebeveynlerin çevreyi rahatsız edebileceği yönündeki kaygılarından dolayı, durumun yanlış yönetilmesi ( yanlış yardımcı araç kullanımı, çocuğa istenmeyen davranışı durdurma amaçlı sevilen yiyeceğin verilmesi, vb) şeklinde sonlandırılabiliyor. Bu şekilde yenilen bir yemekte çocuğun, yemeğin tadı, kokusu ve şekline dair farkındalığının yeteri kadar geliştiğini söyleyemeyiz. Aynı şekilde, ebeveyn kaygısını yönetemediğinde “bu seferlik böyle olsun” adı altındaki yaklaşım tarzları ( o ortamdaki davranış şekli, çocuğa verilen vaadler) zamanla çocuk tarafından öğrenilen bir davranışa dönüşecektir. Kısacası; istenmeyen davranış farkında olmadan çocuğun beklentisini karşılar yönde pekiştirilmiş olacaktır. Tüm bunlara ek olarak bizim yemek yeme zamanını nasıl geçirdiğimizin de çocuğumuza örnek olduğunu ve davranışlarımızın taklit edileceğini de unutmamız gereken noktalardan.
Bu konuda 2021 yılında yapılan bir araştırma sonucuna göre;
Okul öncesi çocukların yeme davranışlarının doğum kilosu, öğün sayısı, öğün atlama, fast food tüketimi , reklamlar ve ebeveyn yaklaşımları gibi çeşitli faktörlerden etkilendiği belirlenmiştir.
Reklam ve yeme ilişkisine bakıldığında ise;
Reklamlarda görülen yiyeceklerin alınması, reklamlarda tanıtılan ürünlerin animasyon karakterleriyle tanıtılması sonucu çocukların o ürünlerle bağ kurmasının yeme davranışını etkilediği bulunmuştur. Başka bir deyişle; çocukların reklamlarda gördüğü ürünlere karşı yeme - içme isteği artarken; diğer yiyecek ve içeceklere karşı tok ve seçici olabildiği görülmüştür.
Araştırmanın sonucuna göre çocukların yeme davranışını etkileyen faktörlerden bir diğeri ise ebeveyn yaklaşımlarıdır. İstenilen ve sağlıklı gıdaların tüketilmesi karşılığında şekerli gıdaların çocuğa ödül olarak sunulması ve istenmeyen yeme davranışların (örneğin; yavaş yeme) ceza ile sonlandırılmaya çalışılması çocukların yeme davranışını olumsuz etkileyen faktörler arasında bulunmuştur.
Farklı bir araştırma sonucuna göre ise ebeveynlerin besleme uygulamaları, ödül-ceza sistemi kullanmaları, eğitim düzeyleri, nasıl birer rol model oldukları ve evdeki sofra ve öğün düzenleri, çocuğun davranış gelişimi için belirleyici olmaktadır. Bu nedenle, ebeveynleri kapsayan faktörlerin belirlenmesi çocukların geliştirdikleri farklı beslenme davranışlarını düzenlemek açısından yararlı olacaktır.
Sonuç olarak, çocuğun çevresi genellikle ebeveynlerinden oluştuğu için bu davranışlar üzerinde ebeveynlerin etkisi büyüktür. Eğer çocuğunuz yemek seçiyor ya da keyifli yemek yemediğini düşünüyorsanız/ gözlemliyorsanız yemek yedirme esnasındaki tutumlarınızı gözden geçirmeniz çocuğunuzun davranışlarını anlamanıza yardımcı olabilir.
Kaynak:
- Altınsuyu B.S; Çalışkan Z & Kocagöz S (2021). Okul Öncesi Çocukların Yemek Yeme Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi: 10(3): 495 – 506.
- Öztürk N& Türker P.F (2021). Okul Öncesi Dönemde Çocuklardaki Farklı Yeme Davranışları ve Ebeveyn Faktörlerinin bu Davranışlara Etkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi: 6(1):1-14.
Asuman Demirel Tokmak
Uzman Psikolog
