Aşılama tedavisi nedir?
Aşılama tedavisi, üremeye yardımcı bir yöntemdir. Çiftin doğurganlığının en yüksek olduğu yumurtlama döneminde, baba adayından sperm örneği alınır. Bu spermler oldukça kolay bir yöntemle anne adayının rahminin içine transfer edilir. Aşılama, tüplerin sağlıklı olduğu ve sebebi açıklanamayan kısırlık sorunlarında uygulanabilen bir yöntemdir.
- Sperm sayısının veya hareketliliğinin az olduğu,
- Spermin rahim ağzından geçişine izin verilmediği,
- Vajinismus, erken boşalma, impotans gibi sebeplerle cinsel ilişkide bulunulmayan durumlarda aşılama yöntemine başvurulur.
Aşılama tedavisi, ağrılı bir yöntem değildir. Aşılama tedavisinin başarı oranı ortalama %20 olmaktadır. Bu oran, kadının yaşına, sperm özelliklerine ve tüplerin durumuna göre değişkenlik gösterebilir.
Aşılamada anne adayının görevleri
Aşılamadan önce:
- Anne adayı psikolojik açıdan rahat ve hazır olmalı.
- Tedavinin psikolojik ve fiziksel olarak yorucu olabileceği bilinmeli. Bu sebeple hayatın diğer alanlarındaki stres ve gerginlik azaltılmalı. Anne adayı mümkün olduğu kadar stresten uzak kalmaya çalışmalı.
- Her muayene ya da tedavi ardından, merak ettiklerini doktora çekinmeden sormalı. Bu durumda anne adayının içi rahatlayacak ve daha fazla stres duymayacaktır. Aklınıza takılanları sormaktan çekinmeyin, duygularınızı açık bir şekilde paylaşın.
- Aşılamadan önce, konu ile ilgili yeterli bilgiyi edinin.
Aşılamadan sonra:
- Aşılama tedavisinin ardından 30 dakika sırt üstü dinlenin.
- Ağır kaldırmayın, fiziksel olarak kendinizi yormamaya çalışın.
- Aşılamadan sonraki 2 gün cinsel ilişkide bulunmayın. Doktorunuz, genel sağlık durumunuza göre bu süreyi uzatabilir.
- Protein ağırlıklı beslenmeye özen gösterin.
- Mikrop kapmanıza sebep olabilecek ortamlarda bulunmayın.
- Düzenli olarak uyuyun, düzenli olarak beslenin.
- Aşılamanın yapıldığı gün banyo yapmayın.
- Akıntı ya da kanama gibi belirtilerinize karşı duyarlı olun. Bunlar aşılama ile ilgili belirtiler değildir. Doktorunuza başvurun.
- Aşılamadan 14 gün sonra gebelik testi yapılır. Bu gebelik testi, idrara ya da kana bakılarak yapılabilir.
- Aşılama yapıldıktan sonra gebelik belirtileri en erken 3 hafta sonra başlar. Belirtiler, normal gebeliklerdeki gibi olmaktadır.
- Aşılama tedavisinden 2 hafta sonra doktorunuza gitmeyi ihmal etmeyiniz. Bu süreç dışında doktorunuza gitmenizi gerektirecek bir sorununuz yoksa, hastaneye gitmenize gerek yoktur.
- Aşılama sonra ağrı duyulmaz. Ağrı duyulsa dahi oldukça hafif bir ağrıdır. Kadının yaşamını etkilemez. Ancak şiddetli ağrılarınız olursa, mutlaka doktorunuza başvurunuz. Bu ağrılar, aşılama tedavisi ile alakalı ağrılar değildir. Farklı bir sebepten ya da hastalıktan kaynaklanıyor olabilir.
- Aşılama tedavisinde ya da tedaviden sonra kanama olmaz. Ancak kimi zaman tedavi aşamasında az bir miktarda ya da lekelenme tarzında kanamalar görülebilir. Bu kanamalar gebeliğe engel değildir. Bu konuda endişelenmeyin. Bu kanama ya da lekelenme kısa süre içinde kesilir. Ancak çok kanamanız varsa ve kesilmiyorsa mutlaka doktora başvurun.
- Aşılama tedavisinde ortalama olarak 15 gün sonra kanama olabilir. Bu kanama, gebeliğin rahim içerisine yerleşmesi kaynaklı olarak implantasyon kanaması (yerleşme kanaması) olabilir.
- Aşılama tedavisi en fazla 3 defa uygulanır. Bu aşamadan sonra tüp bebek yöntemine geçilir.
- Şayet yumurtalıklarınız çok fazla uyarılmamış ise aşılama tevdisi iptal edilir ve tüp bebek tedavisine başvurulur.
- Aşılama sonrası progesteron kullanımı için mutlaka merkezinizi dinleyiniz. Progesteron, her merkezde aşılama sonrası kullanılmayabilir. Her kişide kullanılması mutlaka gerekmez. Bu sebeple doktorunuzu dinleyiniz.
Anne adayında aşılama tedavisinden önce kısırlığın nedenini tespit etmek için yapılan testler
- Jinekolojik muayene,
- Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi için rahim filmi (HSG)
- Yumurtalıkların durumuna bakmak için hormon testleri,
- Çeşitli özel durumlarda tanısal laparoskopi ya da histeroskopi istenebilir.
Aşılama yönteminde kadının yaşı oldukça önemlidir. 40 yaş ve üzeri kadınlar için aşılama yöntemi uygun değildir. Yaşı aşılama tedavisi için elverişli olan kişiler, tedaviden önce yumurtalıklarını uyarmak adına ilaç kullanır.
İlaç kullanmadan da aşılama tedavisi uygulanabilir ancak başarı şansının oldukça düşük olduğunu bilmekte fayda var. İlaçsız tüp bebek tedavisinde başarı oranı yaklaşık olarak %5’tir. Çoğunlukla anne adayının yumurtalarının uyarılması adına ” letrazol” ve “klomifen sitrat “hapları ya da “gonadotropin” iğneleri uygulanır.
Aşılama tedavisinden önce anne adaylarının yumurtalıklarının doğru bir şekilde uyarılması gerekir. İğne ile yumurtaların uyarılması, haplara oranla daha fazladır. İğne ile yumurtaların uyarımın da anne adayının gebe kalma şansı daha fazladır. Ancak iğne ile yumurta uyarımı biraz daha maliyetlidir.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
