Çiftler bir yıl boyunca korunmasız ve düzenli cinsel ilişkide bulunmuş ancak gebelik sağlanamamışsa, mutlaka bir doktora başvurmak gerekir. Özellikle de yaşı ilerlemiş çiftler için, altı aylık bir bekleme süresi yeterli olacaktır. Buna rağmen gebelik gerçeklememiş ise, zaman kaybetmeden doktora gitmeleri oldukça önemlidir.
Aşılama
- Spermlerin yumurta ile birleşmesini sağlamak adına uygulanan bir tedavidir.
- Aşılama; IUI (İntrauterin inseminasyon), rahim içi inseminasyon ya da inseminasyon adları ile de tabir edilebilir.
- Aşılama için erkekten semen(meni) örneği temin edilir, laboratuar şartlarında özel bir şekilde yıkanırlar. Sadece canlı ve sağlıklı spermler elde edilir. Böylece en kısa zamanda özel bir katater yardımıyla rahim içine yerleştirilir.
- Aşılama tedavisi için en azından 1 milyon hareketli sperme ihtiyaç duyulur.
- Aşılama için baba adayının 3 günlük cinsel perhiz yapması ve ardından semen örneği vermesi gerekir.
- Laboratuvar koşullarında özel filtreler ve özel yıkama yöntemleri ile semen işlenir. Hazırlanmış olan bu sperm konsantresi kadın doğum uzmanına ulaştırılır.
- Spermlerin hazırlanmasından sonra geçen süre en fazla 1 saat olmalıdır. Aşılama kısa süre içinde tamamlanmalıdır.
- Doktor, özel araçlarla spermli anne adayının rahmine yerleştirir. İşlem sırasında anne adayı ağrı duymaz.
Aşılama hangi durumlarda uygulanır?
- Açıklanamayan kısırlık sorunları
- Servikal faktör
- Erkek sperm morfoloji sorunları
- Hafif şiddette endometriozis
- Vajinismus
- Erkekte hipospadias, impotans, ejekulasyon sorunları
Aşılama nedir?
Aşılama tedavisinde ilk olarak ilaçlarla desteklenmiş ya da desteklenmemiş olarak anne adayının yumurtlama takibi yapılır. Yumurtlama günü kararlaştırılır ve sonrasında baba adayından sperm örneği temin edilir. Sperm örneği spesifik bir yıkama uygulamasına tabii tutulur. Bu yıkama sayesinde dölleme yetisi en yüksek olan sağlıklı ve kaliteli spermler, hareketsiz ve şekil bozukluğu olan ve döllenme sağlayamayacak spermlerden ayrılır.
Bu spermler, bir katater aracılığı ile anne adayının rahmine yerleştirilir. Bu aşamadan sonra ise yumurta ve spermin döllenmesi, embriyonun gelişerek rahime tutunması, doğal gebeliklerle aynı aşamalardan geçer. Bundan dolayı da doğal gebelik şansının bulunmadığı, kadının tüplerinin kapalı olması ya da erkeğin sperm hücrelerinin sayı, hareketlilik ve şekil özellikleri açısından normalin altında olduğu durumlarda aşılama tedavisi tavsiye edilmez.
- Aşılama yöntemi özellikle sebebi açıklanamayan kısırlık sorunlarda,
- Yumurtlamanın düzenli şekilde gerçekleşmediği polikistik over sendromunda,
- Yumurtlamanın mevcut olmadığı hipogonadotropik hipogonadizmde ve endometriozis sorunlarında oldukça başarılı sonuçların elde edilebildiği bir yöntemdir.
Aşılama öncesi yapılan tetkikler
Kadına uygulanan testler:
- Jinekolojik muayene,
- Papsmear testi,
- Jinekolojik ultrasonografi,
- Histerosalpingografi filmi,
- Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi,
- Kan testleri,
- Tam kan sayımı,
- Tiroid bezi fonksiyon testleri,
- Prolaktin hormonu ölçümü,
- Kızamıkçık aşı testi rubella IgG değerlendirmesi,
Erkeğe ise:
- Spermiogram değerlendirmesi uygulanır.
Aşılamadan önce yapılan testler
Aşılama tedavisine girmeden önce kadında tüplerin tıkanıklığı, erkekte sperm hareketliliklerinin incelenmesi adına birçok test yapılır.
Erkeklerde uygulanan tetkikler
- Semen analizi
- Yıkama ardından sperm değerleri
- Sperm sayısı ve hareketlilik durumları (Sperm Kalitesini Etkileyen Faktörler)
- MAR testi
- Hormon profili
- Ayrıntılı morfolojik değerlendirme
- Sistemik, lokal fiziki muayene
Kadınlarda yapılan tetkikler
- Sistemik, lokal muayene
- Tubal geçişin görülmesi (HSG, laporpskopi)
- Prolaktin
- TSH
- Adetin 21. Gününde uygulanan progesteron
Aşılama sonrası
- Aşılama tedavisi ardından çift, normal yaşantısına geri dönebilir.
- Elbette ki bu süreçte anne ve baba adayının zararlı ve kimyasal etkilerden uzak durması gerekir.
- Özellikle de anne adayının sigara dumanına dahi maruz kalmaması gerekir.
- Bunun dışında doktorun haberi olmadan herhangi bir ilacın kullanılması da oldukça zararlıdır.
Aşılama kaç kez denenebilir?
- Rahim içi aşılama yöntemi, ilk 2 aşılama tedavisinde yüzde 20-25’lik bir başarı oranına sahiptir.
- 3. aşılama tedavisinde ise yüzde 15 bir başarı oranına sahiptir.
- 4. aşılama tedavisinde ise yaklaşık olarak yüzde 10 başarı oranına sahiptir.
- 5. ve sonraki tedavilerde ise yüzde 5 oranında gebelik şansına sahiptir.
Üç aşılama tedavisinin toplam olarak gebelik şansı yüzde 50-60 arasında olmaktadır. Bundan dolayı da anne ve baba adaylarına 3 aşılama tedavisi önerilir. Ardından da gebelik sağlanamazsa tüp bebek yöntemine başvurulur.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
