Yalan söylemek tüm toplumlarda ahlaki açıdan yanlış bulunan bir davranıştır çünkü beraberinde güvensizliği getirir. Kişi yalan söylerken gerçeğin yaratacağı sorumluluklardan kaçınmak amacıyla söyler. Küçük yaştan itibaren yalan söylemenin, gerçeği gizlemenin veya çarpıtmanın yanlış bir şey olduğu öğretilse de yapılan çalışmalar birçok insan günlük hayatta yalan söylediğini göstermektedir. Burada bahsettiğim yalan söyleme davranışı günlük hayatta söylenen ya da kişinin çok nadir 1-2 yalan söylemesi değil. Mitomani yani halk dilinde yalan söyleme hastalığı ciddi bir psikolojik rahatsızlıktır. Burada kişi hiçbir çıkarı olmadan sürekli yalan söyler. Ortada yalan söylemesini gerektirecek bir durum olmadığı zamanlarda bile kişi yalan söyleme ihtiyacı hisseder ve bir süre sonra söylediği yalanlara kendisi de inanmaya başlar. Mitomani hastalığına yakalanmış kişilere mitoman adı verilir. Mitoman, hastalığın ilerlemesi ile beraber artık söylediği yalanların farkında bile olmaz. Bu durum bir davranış bozukluğudur.
Mitomanın düşünce tarzı büyüseldir ve bu büyüye kendileri de kapılır bu durum küçük yaşta normal gözükse bile yetişkin çağında patolojiktir. Bu kişiler yalan söyledikleri zaman normal bir insanın hissettiği utanç veya suçluluk gibi kötü bir hisse kapılmazlar. Bu yalanları söylerken kendilerini önemli bir kişi gibi göstermek isterler ve söyledikleri her yalan için yeni bir yalan söylemeye başlayarak bir kısır döngüye girerler. Mitomani hastalığı genellikle çocukluk döneminde yaşanılan bir travma ile ilgilidir ve ergenlik çağına gelinmesi ile kendini gösterir tedavi edilmezse yetişkinlik ile beraber devam eder. Mitomanın sözel yeteneği oldukça güçlüdür, söylediği yalan olmasa bile oldukça süslü ve gösterişli bir biçimde anlatılır.
Mitomani hastalığının temelinde kişinin kendisine olan güvensizliği yatmaktadır. Mitoman kendisini yeterli bulmaz ve düşük bir benlik saygısına sahiptir. Bu nedenle söylediği yalanlar ile kendisini yüceltmek ister. Bununla beraber çocukluk çağında ilk rol modelleri olan ebeveynlerinin yalan söylediğine sık sık şahit olduysa da bu durumu normalleştirip yalan söylemeye başlayabilir. Mitomani bazı ruhsal rahatsızlıkların bulguları arasında ortaya çıkmaktadır (Bipolar Bozukluk, Madde Bağımlılığı, Borderline Kişilik Bozukluğu, Narsistik Kişilik Bozukluğu gibi..). Duygusal olgunluğa ulaşmamış ve savunma mekanizmaları yeterli olmayan kişi içinde bulunduğu durumdan kaçınma davranışı göstermek için bu rahatsızlığı geliştirebilir.
Çevrenizde bu durumu yaşayan kişiler varsa, çocuk veya ergen bir bireyden şüpheleniyorsanız en hızlı şekilde yardım almalısınız. Mitomani hastalığı ilerledikçe dolandırıcılık, hırsızlık, sahtecilik ve intihal suçları gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Tedavisinde mitomanin hem kendisi ile hem yakın çevresi ile görüşülür ve iş birliği sağlanmaya çalışılır. Tedavide uzman ile beraber mitomanin yakın çevresinin de yapması gerekenler vardır. İş birliği yapmayan, durumu kabul etmeyip, terapiste yalan söylemeye devam edilmesi tedaviyi zorlaştıracaktır. Mitoman problemin farkında olmalı ve çözmek için çaba göstermelidir.
Ezgi Solukcu
Psikolog
