Merhaba sevgili anneler, dün ki yazımda siz hazır olsanız da çocuğunuzun bazı olgunluğa erişmesi gerektiğini belirtmiş ve 3 ana olgunluktan bahsetmiştim. Bu olgunluklar neler bakalım.
Öncelikle fiziksel olgunluktan bahsetmek istiyorum. Çocuğunuzun mesane kaslarının çişini, kakasını tuvalete kadar tutabilecek düzeye gelip gelmediğini anlamak için şuna bakmalısınız; Çocuğunuz parmak uçları ile objeleri tutabiliyor mu? Kavrayabiliyor mu? Kaldırabiliyor mu? Örneğin su dolu bir bardağı parmak uçları ile kavrayarak dökmeden bardaktan su içebiliyor mu? Yapbozları yapabiliyor mu? Legoları takıp çıkarabiliyor mu?
Mesane kasları ile ince motor kasları dediğimiz parmak ucu kasları eş zamanlı geliştiği için bizim için baz alabileceğimiz ayırıcı bir kriter haline geliyor.
Ek olarak gün içinde çocuğunuzun bezini 1 er saat ara ile açıp kontrol edebilirsiniz. İlk açtığınızda kuru, ikinci açtığınızda biraz ıslak, üçüncü açtığınızda daha da ıslak ise çocuğunuzun mesane kasları henüz bu eğitim için gelişmemiş demektir.
Çocuğunuz hala azar azar ve sık sık çişini yapıyor ise henüz bez çıkarmanızın zamanı değil demektir.
Eğer yukarıdaki saat başı kontrolleri yaptığınızda 1. ve 2. açtığınızda bez kuru ama 3. açtığınızda bez baya çiş dolu ise çocuğunuzun mesane kasları yeterli düzeyde gelişmiş demektir. Yani çocuğunuz idrar kesesi dolana kadar bekliyor ve hepsini birden yapıyor. Bu da bize mesane kaslarının geliştiğini gösterir. Eğer çocuğunuz bezine yaptıktan sonra da rahatsız oluyor ve bunu size hissettiriyorsa bu da önemlidir.
Psikolojik olarak hazır olması için; Eğer eve yeni bir bebek geldi ise çocuğunuzun kardeşi olduysa bu zaman sağlıklı tuvalet alışkanlığı kazandırma için doğru bir zaman değildir. Çünkü çocuklar 1 tek şeyi aynı anda yapabilir. Çocuğunuz eve gelen kardeşine adapte olmaya çalışırken bir de eğitim vermeye çalışırsanız başarılı olamayabilirsiniz.
Ev taşıma, bakıcının başlaması ya da değişmesi, kreşe başlama ya da kreş değiştirme, aileden birinin ölümü, boşanma gibi durumların sağlıklı tuvalet alışkanlığı eğitimi verirken yaşanmaması önemli. Çünkü çocuğunuzun kendini güvende hissetmesi ve başarabilmesi gereken sadece 1 hedefi olmalı.
Bunun dışında çocuğunuzun tuvaletle ilgili merakının bilgisinin olması önemli. Eğer çocuğunuz tuvaletle ilgili hiç bir soru sormuyor, merakı yoksa bu merakı uyandırmak adına siz çocuğunuza oyunlarla, anlattığınız masallarla mesajlar verebilirisiniz.
Örneğin anlattığınız masalın içinde bir bebeğin ya da bir otobüsün tuvaleti gelmiş olsun oynadığı oyunu bıraksın ve çişim geldi ben tuvalete gidiyorum desin ve tuvalete gitsin. Sonra oyuna devam etsin. Uzun uzadıya mesaj vermiyor sadece kısa bir mesajla merakını uyandırmanız yeterli olacaktır. Aynı şeyi bebeklerle oynarken ya da arabalarla oynarken de yapabilirsiniz. Ve elbette kitap okuyarakta. Bu çocuğunuzun psikolojik olarak da hazır olmasını sağlayacaktır. Bu konuda kitap önerisi isteyenler için Teonun kaka kitabı ve lazımlık isimli kitabı çocuğunuza okumanızı önerebilirim.
Sağlıklı Tuvalet Alışkanlığı Kazandırma Eğitimi Esnasında Ya Kazalar Yaşanırsa?
Çocuğunuzla sinirlenmeden kızmadan ceza vermeden, istersen bezini takabilirim istersen bir sonraki çişin geldiğinde tuvalete,lazımlığa gidip yapabilirsin diyerek yine kararı çocuğunuza bırakmalısınız. Çocuğunuzun temizliğini yapıp konuyu uzatmadan kapatmanız en sağlıklısı olacaktır. Bunu yaparsanız çocuğunuz altına çişini yaparak sizin ilginizi çekemeyeceğini anladığı için en azından ilgi çekmek adına bunu yapmayacaktır.
Eğer başladığınız süreçte çocuğunuz tuvalete, lazımlığa yaptığından daha fala etrafa altına yapıyorsa çocuğunuz için doğru zaman değil diyerek küçük bir mola vermelisiniz. Bezini takıp çocuğunuzun verdiği sinyalleri takip edip bir kaç hafta sonra tekrar denemek en sağlıklısı olacaktır.
Bezi çıkardın mı bir daha takma söylemleri yanlıştır.
Yanlış zamanda başlanması sürecin daha uzamasına ya da inatlaşmaların fazla olmasına sebep olacaktır. Eğer ilerlediğinizi düşünmüyorsanız geri adım atabilir ve bir kaç haftalık mola verebilirsiniz.
Sağlıklı Tuvalet Alışkanlığı Kazandırma Eğitimi/ Kakasını Yapmak İstemiyor!
Peki kaka konusunda yapmak istemeyen çocuklar için ne yapacağız? Bazı çocuklar kakalarını tuvalete ya da lazımlığa yapmak istemeyebilir bunun sebebi kaka çiş gibi çıkışı sıvı olmadığından kendini daha fazla hissettirdiğinden çocuklar kakasının vücutlarından bir parça olarak görür ve yapmak istemeyebilirler. Çünkü çocuklar somut düşünürler. Bu normal bir durumdur.
Çocuğunuzun kakasını yapacağını anladığınız anlarda yine bezini takmayı teklif edebilir, lazımlığa veya tuvalete yapabileceğini söyleyebilirsiniz. Teonun kaka kitabı isimli kitabı da okuyarak bu süreci destekleyebilirsiniz. Burada yine kararı çocuğunuza verdiğiniz için kendini güvende hissedecek ve en fazla 1-2 hafta içinde kakasını da tuvalete veya lazımlığa yapacaktır.
Eğer 5-6 ay geçmesine rağmen kakasını hala tuvalete yapmayan çocuklar için ise uzman desteği şart. Eğer çocuğunuza kakasını tuvalete yada lazımlığa yapması için baskı yaparsanız kakasını tutmasına ve kabız olmasına sebep olur sürece bir de kabızlık problemi eklemiş olursunuz.
Ek olarak bu süreçte çocuğunuz bez,lazımlık ve tuvalet dışında kakasını, çişini başka bir yere yapmamalı. Çocuğumuza yanlış mesajlar vermemeliyiz.
Sağlıklı Tuvalet Alışkanlığı Kazandırma Eğitimi Almış Çocuklarda Neden Gerileme Olur?
Eğer eve yeni bir kardeş geldiyse, çocuğa bakan kişi değiştiyse, okul değişikliği varsa ya da çocuğunuzun tuvalet ile ilgili yaşadığı olumsuz bir olay varsa bu tip gerilemeler olabilir.
Bu tip durumlarda çocuğa verilmesi gereken tepki bazen bu tip kazalar olabilir bir sonrakinde çişinin yada kakanın geldiğini lütfen bizre söyle şeklinde olmalı. Buna rağmen çocuğunuz hala altına yapıyorsa daha evvel de bahsettiğim gibi geri adım atabilir ve beze dönebilirsiniz. Bu şekilde çiş kaçırman sağlıklı olmuyor temiz kalmıyorsun istersen bezini takabilirim, ya da lazımlık veya tuvalete yapabilirsin. Eğer bezi istemediyse ve yine söylemiyorsa ve altına yapıyorsa bu defa çocuğunuza daha evvel sana bezini takmayı teklif ettim istemedin ama tuvalet yada lazımlığa da yapmıyorsun o zaman bezini takacağız şeklinde ilerleyebilirsiniz.
Kullanacağınız bezi desenli bez, külot bez şeklinde alıp bu büyük çocuk bezi şeklinde çocuğunuza söyleyebilirsiniz.
Eğer bunları söylerken panik içinde şüphe ile yaklaşıyorsanız çocuğunuz bunu farkedecektir. Ama kararlı ve tutarlı bir anne-baba karşısında çocuklar çok diretmezler. Eğer bunları yaptınız yine de ilerleyemiyorsanız uzmana danışmanız en iyisi olacaktır.
Bebek-Çocuk Tuvaletleri / Trendyol
Bahar Aktan
Çocuk Gelişimci & Uyku Danışmanı
