Yemek yeme ve uykunun çocuk gelişiminde büyük bir önemi vardır. Çocuk yediği yemeği kontrol ettiğinde ve tek başına uyuyabildiğini fark ettiğinde birey olma yolunda önemli adımlar atmış olur. Ancak günümüzde baktığımızda yemek ve uyku birçok ailenin zorlandığı ve çocuklarına destek vermek hatta onlar yerine yapmak durumunda kaldığı beceriler haline gelmiştir. Yani aileler çocuklarını kendi yediriyor ve kendi yataklarında çocukları ile beraber yatıyorlar.
Yemek konusu pek çok annenin zorluk yaşadığı bir konudur. Özellikle sağlık ve büyüme ile ilgili olan beslenme konusunda haklı olarak daha hassas yaklaşmaktadır ve aileler çocukları zayıf düştüğünde bu durumu kendileri yedirerek ve sadece sevdiği yemekleri yaparak değerlendirmekte ya da zaman yetersizliğinden hızlıca yemeğini yemesi için kendileri yedirmektedirler. Kimi durumlarda bu hassaslık çocuklar tarafından da kullanılabilmektedir. Bu noktada önemli olan, öncelikle çocuğun beslenmeye karşı olan ön yargısını yıkmaktır.
Uyku düzeni de çocuğun korkması, anne babanın yoğun çalışması nedeniyle birlikte uymak istemesi, tuvalet kontrolünü yeni kazanmaya başlamış olması nedeni ile sık sık kalkmanın zorluğu vb. birçok nedenden ötürü sekteye uğrayabilmektedir.
Okulöncesi dönemde uyku ve yeme becerilerinin krize dönüşmesini engellemek adına siz anne babalara yardımcı olabilecek bazı önerileri aşağıda bulabilirsiniz:
- Yemek için bir zaman dilimi oluşturun ve o zaman diliminde sadece yemek ile meşgul olun. TV izlemek, bilgisayar oynamak vb. farklı meşguliyetlere yer vermeyin. Çocuğunuz yemek konusunda aşırı bir hassasiyet gösteriyorsa; “Yemek istemiyor olabilirsin, ancak birlikte bu sürede masada oturmanı bekliyorum.” gibi bir cümle ile hem ön yargıyı kırmış hem de çocuk üzerindeki baskıyı kaldırmış olursunuz. Böylece rahatlayan çocuk bir süre sonra kendiliğinden yemek sürecine katılacaktır. Yemek için belirlediğiniz zamanın çocuğunuzun sevdiği bir çizgi filme ya da oynamaktan zevk aldığı bir oyun dilimine denk gelmemesine dikkat etmelisiniz. Sevdiği bir etkinlikten mahrum kaldığında beslenmeye karşı olan ön yargısı daha da artacaktır.
- Yemek konusunda seçici olan çocuk için bir başka öneri de beslenme sürecine onun da fikirlerini alarak dahil etmek olabilir. Hangi yemekten ne kadar yiyeceğine karar vermesini sağlamak, “Bu sebzeyi yemen için daha lezzetli bir hale nasıl getirebiliriz?” gibi fikrini almak, yemek hazırlama ve sofra kurma esnasında yaşına uygun sorumluluklar vermek faydalı olabilir.
- Bazen çocuklar gördükleri rüyanın etkisi ile gerçekten korkmuş olabilirler. Bu tür durumlarda çocukla fiziksel temas kurulmalı ve güvende olduğu hissettirilmelidir.
- Çocuklar bazen kötü rüyalar görebilir ve sabah kalktıklarında hala bunun etkisinde olabilirler. Bu tür durumlarda çocuktan rüyalarında gördüğü şeyi resmetmesi istenebilir. Buradaki amaç bir ürün çıkarmaktan ziyade çocuğun yaşadığı duygu yoğunluğunu resmederek hafifletmesidir. İsteğe ve yaş grubuna göre çizilen resim komikleştirilebilir. Böylece korkusu üzerinde de çalışmış olursunuz.
- Çocukların bir kısmı ise “korkuyorum” bahanesi ile anne babasının yanında yatmak ister. Bu tür bir durumla karşılaşıldığında çocuk, herhangi bir uyarı olmadan uzun açıklamalardan kaçınılarak kucağa alınarak ya da elinden tutularak kendi yatağına yatırılmalıdır. “Sen uyuyana kadar senin yanında olacağım, ama kendi yatağında uyumalısın.” gibi bir açıklama yeterli olacaktır. Bu durum; gece boyunca tekrarlanabilir, her seferinde sessizce çocuk yatağına götürülmelidir. Önemli olan kendi yatağında yatması gerektiğinin farkında olmasıdır. Çocuğunuz uyuyana kadar yanında bekleyebilirsiniz. Uyku çocukta yalnızlık hissi uyandırdığı için uykuya geçiş zor olabilir. Bu geçişi kolaylaştırmak için çocuklar bazı nesnelere ihtiyaç duyabilir. (Oyuncak, battaniye vb)
- Uyku öncesinde çocuğun sakin bir ortam içinde olması, aşırı enerji gerektiren faaliyetlerden, hatta enerjisini arttıracak şeker, çikolata gibi yiyeceklerden, bol sıvı tüketiminden uzak durması da uykuya geçiş sürecini kısaltabilir.
Yasemin Kılıçgün Dilekay
Psikolojik Danışman ve Oyun Terapisti
