Ergenlikte, ergen bireyi ve anne babasını en fazla zorlayan noktalardan biri de “kimlik” meselesidir. Ergenlik döneminde yaşanan kimlik bunalımı psikiyatristlerin en sık karşılaştığı vakalardır.
Kimlik; birçok parçanın biraraya gelmesiyle oluşan bir bütündür. ‘Ben kimim?’, ‘ Benim farkım ne?’, ‘Ben kendi başıma nasıl yapcam?’ gibi soruların sorulup cevap bulunmaya çalışıldığı kimlik arayışı meselesinin varlığını göstermektedir.
Peki, kimlik hangi bileşenleri barındırır?
- Kişinin dini inancı (dini kimlik)
- Kişinin medeni durumu (ilişki kimliği)
- Kişinin heteroseksüel, homoseksüel, ya da biseksüel olup olmadığı (cinsel kimliği)
- Kişinin vücut görüntüsü ( fiziksel kimlik)
- Bireyin yapmaktan hoşnut duduğu aktiviteler ( ilgiler)
- Kişinin kişilik özellikleri (kişilik)
- Bireyin siyasi fikirleri (siyasal kimlik) b şekilde kimliği oluşturan bileşenler mevcuttur. Kimliği oluşturan billeşenler zaman içerisinde değişebilmekte ve bazı bileşenler kimliğimiz üzerinde daha fazla etkiye sahip olabilmektedir. Özellikle ergenlik döneminde ergenlerin yaşadığı hormonel değişimlerin de etkisiyle bireylerin kimliği yeniden şekillenmeye, değişmeye başlamaktadır. Bu sürecin en az olumsuzlukla atlatılabilmesi için ve kimlik karmaşısının yaratacağı olumsuzlukları en aza indirmek için ebeveynlere büyük bir sorumluluk düşmektedir. Durumla başa etmekte zorlanan ebeveynlerin ergen bireyi, çocuk- ergen psikiyatristine yönlendirmesi ergenin ve ebeveynlerinin yaşadığı olumsuzluklarla baş edebilmesi konusunda oldukça yararlı olacaktır.
Ünlü ingiliz yazar; Lewis Carrol kimliğin zaman içerisindeki değişimini şu şekilde ifade eder. “Sen kimsin?” diye sordu tırtıl. Alice, biraz utanarak: “Ben… Ben şimdi pek bilmiyorum bayım, en azından bu sabah kalktığımda kim olduğumu biliyordum; ama galiba o zamandan beri birkaç defa değiştim.” diye cevapladı Alice.
Ünlü psikolog Erik Erikson; Ergen bireylerin yaşadıkları fizyolojik, sosyal ve psikolojik gelişimin anlaşılabilmesinde kimliğe dair soruların oldukça önemli olduğu vurgular. Erikson; bireylerin ergenlik döneminde “kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası” sürecini yaşarken ergen bireyin, kim olduğunu hayattaki amacının ne olduğu, ne yapmak istediği gibi sorulara cevap bulmaya çalıştıklarını ve bu sürecin ergen bireylerde kimlik bunalımına neden olduğğunu söylemektedir. Çatışan kimliklere çözüm bulabilen ergen bireyler, tazelenmiş, kabul edilebilir bir benlik ile ortaya çıkarlar. Yaşadıkları kimlik karmaşasını çözemeyen ergenler ise; kimlik karmaşası yaşarlar. Ergenin yaşadığı kimlik bunalımı, sonrasında ergen birey, kendini ya arkadaşlarından, sosyal ortamlardan soyutlar ya da sosyal ortamalra daha fazla girerek kalabalık içinde kendi kimliğini kaybeder. Kimlik karmaşasının yol açacağı bu sorunlar her açıdan ergen birey üzerinde sosyal, fiziksel, bilişsel ve psikolojik olumsuzlukların ve işlev kaybının yaşanmasına neden olacaktır. Bireyin, ergenlik döneminde baş edemediği, konularda uzman desteği alması gerekir.
Uzm. Dr. Mustafa Erkan
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
