ÇOCUKLARIN HANGİ AY/YAŞLARDA DİL GELİŞİMLERİ NASIL İLERLEMELİDİR?
Çocuklarda dil gelişimi doğumdan itibaren başlar. Motor beceriler gibi dil gelişimi de çocuklarda belirli bir zaman çizelgesi ve periyotlar şeklinde ilerlemelidir. Yenidoğanlar ihtiyaç ve isteklerini önce ağlayarak belirtmeye başlar. Zaman ilerledikçe ağlama dışında yeni ses denemeleri yapmaya ve babıldama dediğimiz şekilde heceler söylemeye başlar. Yaklaşık 1 yaş civarında ise ilk kelimelerini söylemeye başlar. Bu noktada unutulmaması gereken iki nokta vardır. Biri tüm çocukların gelişiminin aynı zaman ve seviyede ilerlemeyeceğidir. Diğer nokta ise çocuğun dil gelişiminin sadece sözel değil, algısal olarak da ilerlediğidir.
Normal bir dil gelişiminin seyrini inceleyecek olur isek;
0-3 AY
- -Yenidoğan kendisi ile konuşulduğunda gülümser veya sessizleşir.
- -Annenin sesinin farkındadır ve sesi duyduğunda sakinleşir.
- -Yüksek sese karşı tepki gösterir. İhtiyaç ve isteklerinin karşılanması için ağlar.
- -Keyifli olduğunda bazı sesler çıkarır.
4-6 AY
- -Ses çıkartan ve müzikli oyuncaklar dikkatini çeker.
- -Seslerin geldiği kaynağın farkındadır.
- -Ebeveynleri ile birlikte iken ya da yalnız iken agular.
- -Güler.
- -Bazı sesleri mırıldanır.
7-12 AY
- -Sesin geldiği yöne doğru bakar.
- -Çevresinde konuşulanları dinler.
- -Basit olan oyunları oynamaktan hoşlanır.
- -Kısa ve uzun hecelemeler yapar.
- -Konuşmaları taklit eder.
12-24 AY
- -Basit olan yönergeleri gerçekleştirir.
- -Kolay tekerleme ve şarkı dinler.
- -Söylenen nesneyi gösterir.
- -Her ay yeni birkaç kelime söyler.
- -Birkaç kelimeli cümle kurabilir veya soru sorabilir.
DİL GELİŞİMİNİN GERİ KALMASININ NEDENLERİ NELERDİR?
Birçok nedeni olan dil ve konuşma bozuklukları, bazen tek bazen birçok sorunun bir araya gelmesi sonucu oluşabilir. Nörolojik hastalıklar, prematüre doğum, işitme güçlüğü, genetik faktörler, çevresel faktörler ve konuşma organlarındaki yapısal bozukluklar örnek olarak verilebilir. Dil ve konuşma bozukluklarının tanısı ve tedavisi çocuk 2 – 2.5 yaş civarında iken Dil ve Konuşma Terapistleri tarafından yapılmaktadır. Dil ve Konuşma Terapisti çocukları gözlemleyip ve değerlendirdikten sonra ebeveynlere çeşitli önerilerde bulunacaktır.
EVDE YAPILACAK DİL GELİŞİM EGZERSİZLERİ NELERDİR?
Günümüzde hem aileler hem de çocuklar için önemli bir konu haline gelen bilgisayar, telefon, tablet ve televizyon gibi teknolojik aletlerin kullanımı çocukların dil gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Teknolojik aletlerin karşısında geçirilen vakitlerin kısaltılması ve çocuklara karşı bu aletlerin ödül olarak kullanılmaması gerekmektedir. Ebeveynlerin çocukları ile birlikte düzenli kitap okuması çocukların kelime hazinesini geliştirir. Kelime pratikleri ve farklı ses denemeleri yaparak dil gelişimini destekler. Aynı zamanda ebeveynlerin çocuk ile birlikte geçirdikleri kaliteli vakit çok önemlidir. Çocuk için oyun, kendini ifade edebileceği bir alandır. İyi bir iletişim için ebeveynlerin çocuklarla beraber oturup, göz teması kurarak sembolik oyunlar oynamak dil gelişimlerine katkı sağlar. Çocuklarını iyi tanıyan ebeveynler çocuklarının bakışlarından veya hareketlerinden isteklerini önceden fark eder ve gerçekleştirirler. Bu durumda dil gelişimi desteklenmez. Bazı durumlarda çocukların isteklerini görmemezlikten gelip, sözel bir ifade kullanıp istediğini belirtmesine fırsat vermek gerekmektedir.
Sena Tarakçı Albayrak
Çocuk Gelişimci & Aile Danışmanı & Oyun Terapisti
