Demir eksikliği anemisi özelikle 6-24 ay arası çocuklarda sık gözlenmektedir. Annedeki demir eksikliği de çocuk açısından çok önemlidir. 6 aydan sonra ek gıda ile yeterli demir alınmayışı aneminin gelişmesinde çok etkilidir.
Demir eksikliğinde hem anemi gelişir hem de sinir sistemi etkilenir.
Ağızdan demir alımı yetersiz olursa, emilim az olursa veya kan kaybı fazla olursa demir eksikliği anemisi gelişir.
Demir eksikliği anemisinde klinik bulgular şunlardır. Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı, çarpıntı, çabuk yorulma, solukluk, tırnaklarda kırılma ve çizilme, ağız kenarında çatlaklar, dilde ağrı, tat alma duyusunda azalma... Anemi gelişen hastalarda toprak, tuz, buz, kâğıt, kireç yeme isteği olabilir.
Sinirlilik, iştahsızlık, dikkat eksikliği, okul başarısında düşüklük, anlama ve algılamada gerilik, sık enfeksiyon geçirme görülebilir. Süt çocuklarında yutma güçlüğü, katılma nöbeti, gelişmede duraklama, motor gelişme geriliği görülebilir.
Doğum sonrası anemi gelişme sebeplerini şu şekilde sayabiliriz. Ek besinlere geç başlama, aşırı inek sütü kullanımı, vejeteryan beslenme, kronik ishaller, kronik enfeksiyonlar, barsak ile ilgili emilim bozuklukları, paraziter hastalıklar, aşırı kan kaybı, hızlı büyüme dönemleri, erken doğum, düşük doğum ağırlığı.
Demir eksikliği anemisi en sık akdeniz anemisi taşıyıcılığı ve enfeksiyonların neden olduğu anemi ile karışabilir. Ayırıcı tanıyı çocuk hekimi yapmalıdır.
Demir ilaçları günde 2 kez damla, şurup veya saşe şeklinde aç karnına alınmalıdır. Süt ile beraber alınmamalıdır. C vitamini ile beraber alınsa iyi olur. Tedavi ile beraber demirden zengin beslenme çok önemlidir. Ağır eksikliklerde kalp yetmezliği varsa hastaya kan verilebilir.
Demir tedavisi başlandıktan 1 ay sonra kan tahlilleri tekrarlanmalıdır. Ortalama tedavi süresi ise 3 aydır. Tedaviyi kestikten 3 ay sonra kan sayımı ile tekrar kontrol etmek gerekir.
Demir tedavisine devam ederken kan düzeyi yükselmezse alım azlığı, emilim yetersizliği ve kayıplar gözden geçirilmelidir.
Demir ilacını içmekte zorlanan çocuklara portakal suyu içinde verilebilir. İshal, kabızlık, karın ağrısı olabilir. Demir tedavisi alırken gayta siyah olabilir.
Koruma tedavisi:
Erken doğan çocuklarda 1. Ayda, zamanında doğan çocuklarda ise 4. Ayda koruyucu demir tedavisine başlanmalıdır. 6. Aydan itibaren ek gıda verilmeli, demirden zengin gıdalar tercih edilmelidir.
Et, yumurta, bakliyat, üzüm, pekmez, gibi gıdaları tüketmek önemlidir.
M.Fatih Saraçoğlu
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
