Ceza çocuklardaki davranış kontrolünde sıklıkla kullanılan bir yaptırımdır. Oldukça yaygın kullanılan ceza yönteminin sebebi çabuk sonuç vermesi yani istenmeyen davranışı kısa sürede baskı altına almaktır. Bilinmelidir ki cezanın davranışı yalnızca geçici olarak baskıladığı ancak uzun vadede işe yaramadığı ortadadır. Ceza eğitim de etkili bir davranış davranış kontrol tekniği olarak kabul edilemez.
- Ceza olumsuz duygulara yol açar: Hangi nedenle olursa olsun bir çocuğu azarlamak onun korkmasına,üzülmesine, kaygılanmasına ve ağlamasına yol açabilir.
- Davranışı geçici olarak baskılar; ancak tamamen ortadan kaldırmaz ya da istendik yönde değiştirmez: Ceza çabucak sonuç verir; ancak etkisi geçicidir.
- Bireye ne yapmaması gerektiği konusunda bir mesaj verir ancak ne yapması gerektiğini belirtmez: Kaşığını yanlış tuttuğu için azarlanan bir çocuk nasıl tutması gerektiğine dair bir mesaj almaz.
- Başkalarına acı vermeyi normalleştirir: Yaptığı yanlış bir davranış nedeniyle şiddet gören bir çocuk yanlış yapan insanlara fiziksel şiddet uygulanabileceğini öğrenir.
- Saldırganca davranışlara yol açar.
- Sürekli kullanılan ceza; yalnızca cezalandırılan davranışı baskılamakla kalmayıp davranış çeşitliliğinde bir azalmaya yol açar: Davranışları cezayla kontrol edilmeye çalışılan bir çocuk bir süre sonra yanlış bir şey yapma kaygısıyla kendiliğinden hiçbir girişimde bulunmayacaktır.
- Cezayı veren kişiye ya da ortamdaki diğer uyarıcılara karşı olumsuz duygusal tepkilerin oluşmasına yol açabilir: Öğretmen tarafından sert bir şekilde azarlanan bir öğrenci öğretmenine, onun dersine, okula ya da ilgili diğer uyarıcılara karşı olumsuz duygular geliştirebilir.
Ceza konusunda etkili bir bilgiye sahip olarak ceza uygulanırken dikkat edilecek noktalar belirlenmelidir. Aynı zamanda cezaya alternatif yöntemlere başvurulabilir.
Bir sonra ki yazım cezaya alternatif yöntemler sizlerle olacak..
Dilara Ağırdemir
Çocuk Gelişimi ve Eğitimcisi
