Ebeveynler çocuklara kitap sevgisini ve okuma alışkanlığını kazandırmak ister, hatta çoğu zaman bu konuda uzmanlara başvururlar. Çocuğun gerçekten severek ve isteyerek kitap okuyan bir birey olması için uzman görüşlerinin öneminin yanı sıra ebeveynlere de önemli bir rol düşmektedir. Uzman ve ebeveyn iş birliği ile yapılan tüm çalışmalardan sonra çocuk kitap okumayı sevmiyor ise bu konuda kararı çocuğun kendisine bırakmak gerekmektedir. Bütün çocuklar kesinlikle kitap okuru olmak zorunda değildir. Kitap okumayı sevebilir, sevmeyebilir, çok sever, az sever, gerektiği kadar sever, fazlasını istemeyebilir. Burada önemli olan çocuğun karakterini erken bir dönemde keşfedip, o keşif üzerinde çocuğun isteyerek ilgileneceği, severek yapacağı etkinlikleri kendisine sunup, kendisini geliştireceği yolları tespit ederek önüne çıkarmaktır.
Kitapların Çocuklar Üzerindeki Etkileri
- Kitap okuyan çocuğun kelime hazinesi gelişir. Çocuk, henüz okuma ve yazma bilmiyor olsa bile ebeveynlerin okuması da aynı etkiyi yaratır. Kitaplardaki kelimeler depolanır ve kelime hazineleri zenginleşir.
- Düşünme, planlama ve üretme becerilerini geliştirir.
- Kendisine kitap okunan çocuğun dinleme becerisi gelişir. Dikkat düzeyi artar.
- Hayal dünyası gelişir. Hayal dünyası zengin olan çocuklar, öğrenmeye meraklı ve akademik olarak başarılı olurlar.
- Problem çözme becerilerini arttırır.
- Öğrenme süreçleri daha hızlı gelişir ve hafızaları daha güçlü olur.
- Duygusal ve sosyal gelişimleri desteklenir.
Çocuklara Kitap Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar
- Kitaplarda kullanılan dil, çocukların yaş ve gelişimlerine uygun olmalıdır.
- Kitabın konusu çocuğunuzun ilgi alanına hitap etmelidir.
- Uzman kişiler tarafından yazılmasına, içeriğinde şiddet gibi olumsuz öğeler bulunmamasına özen gösterilmelidir. Alınan kitapları çocuklardan önce mutlaka ebeveynler okuyup incelemelidir.
- Renkli ve büyük resimli, az sayfalı- çok resimli az yazılı, sağlam ve kalın sayfalı olmalıdır.
- Harflerin puntoları göz yormayacak büyüklükte olmalıdır.
- Dilbilgisi açısından kurallara uyulmuş şekilde yazılmış olmalıdır.
Çocuklara Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırma Yöntemleri
- En iyi eğitim ve yöntem model olmaktır. Çocuklar mutlaka ebeveynlerini ve diğer aile bireylerini kitap okurken görmelidir. Tıpkı belirli bir saate birlikte televizyon izleniyor ise, aile bireyleri ile günün belirli vakitlerinde kitap okuma uygulaması için saatler düzenlenebilir.
- Kitap okumayı destekleyen diğer önemli bir yöntem ise okunan kitapları günlük hayatın içerisinde yer almasıdır. Evde okunan kitaplar hakkında konuşulmalıdır. Örneğin; “Bugün okuduğum kitapta bunları öğrendim. Yazar çok değişik konuları ele almış. Ben yeni bilgiler öğrendim, peki sen bu konuları biliyor muydun?” gibi cümleler çocuklarda merak uyandıracak ve o da okuduğunu diğer aile bireyleri ile paylaşmaktan büyük bir zevk duyacaktır.
- Şüphesiz ki, alınabilecek en güzel hediye kitaptır. Sadece özel günlerde değil, belirli aralıklar ile aile bireyleri birbirlerinin ilgi alanlarına uygun şekilde kitaplar alarak, hediyeleşme uygulaması yapılabilir. Hediyeleşme fikri sevindirici bir olay olmasından ötürü hediye kitap ile birleştirildiğinde çocukta kitabın sevindirici ve değerli bir şey olduğu izlenimini oluşturacaktır.
- Bütün çocukların bir kütüphanesi olmalıdır. Kütüphane bilinci çocukta kitap edinme ve biriktirme gibi davranışlarına önemli katkı sağlamaktadır. Kütüphane çocukların istedikleri zaman rahatlıkla kitaplarına ulaşabileceği bir konumda ve düzeyde tasarlanmalıdır.
- Çocuklar mutlaka her ay düzenli olarak bir kitapçı veya kitap fuarına giderek çeşitli kitapları incelemeli, karıştırmalı ve ilgilendiği kitaplar hakkında ebeveynleri ile değerlendirme konuşmaları yapmalıdır. Yeni çıkan kitaplar incelenerek, ebeveynlerin uygun bütçe dâhilinde kitap almaları çocukların okuma alışkanlığı kazanmasında etkili olacaktır.
- Ödüllendirilmek çocuklarda birçok davranışın pekişmesini sağlamaktadır. Çocuğuzun okumuş olduğu kitap sayısını bir çizelgeye not ederek, her ay sonu veya her yıl sonu bir önceki ile karıştılaştırıp, okunan kitap sayısında artış gözlemlendiğinde çocukların ödüllendirilmesi onların motive olmasında çok önemli bir rol oynar.
- Her yaş grubunun okuması gereken kitaplar farklıdır. Bu bilinci çocuklarınıza kazandırmanız onun kendisine uygun kitabı seçme ve değerlendirme davranışını oluşturacaktır. Ebeveynler hangi kitapların çocuklarına onlara uygun olduğu konusunda yönlendirme yapabilir fakat bu kitabı mutlaka okuyacaksın diye baskı yapmaktan kaçınmalıdır.
- Yaşıyor veya yaşamıyor olması fark etmeksizin, çocukların okudukları kitapların yazarlarını tanımaları okuma bilinci için çok önemlidir. Ebeveynler kitap fuarlarına veya imza günlerine katılarak çocukların yazarlar ile tanışıp konuşmalarını sağlamalıdır. Çocuklar tanıdıkları yazarların kitaplarını okuduklarında ayrı bir heyecan duymaktadırlar.
- İnternet sayesinde aradığımız bilgilere kolaylıkla ulaşılabilme imkânı doğduktan sonra kütüphaneler eski işlevselliğini her ne kadar kaybetse de ebeveynler çocuklarını belirli aralıklar kütüphaneye götürerek, gezi planı düzenlemelidir.
- Ebeveynler çocukları ile birlikte satın alarak veya hayal gücü ve yaratıcılıklarını kullanarak kitap kumbarası oluşturmalıdır. Çocukların istedikleri kitaplar için para birikmesini sağlayarak, kendi parası ile aldığı kitabı daha çok benimsemesini ve sahiplenmesini sağlamış olacaklardır.
- Televizyonun ve diğer teknolojik aletlerin kullanım süresi arttıkça çocuk ile kitap arasına mesafe girmektedir. Dolayısıyla çocukların kitap okuma alışkanlığı kazanmasını zorlaştırmaktadır. Haftanın belirli günlerinde aile bireyleri ile kitap okuma saatleri düzenleyip, okunan ve anlanan bilgileri aile bireyleri ile paylaşmak bu mesafenin oluşmasının önüne geçecektir.
Sena Tarakçı Albayrak
Çocuk Gelişimci & Aile Danışmanı & Oyun Terapisti
