Erken dönemde görülen, sürekli şekilde tekrarlayan ve en önemlisi intihar riski taşıyan bir bozukluk olan çökkünlük yani depresyon, yetişkinliklerde farklı belirtiler ile kendini gösterirken çocuk/ergenlerde farklı semptomlar ile ortaya çıkmaktadır. Bazı noktalarda yetişkin depresyonu ile çocuk depresyonu benzer özellikler de gösterebilmektedir.
Yetişkinlerde görülen aşağıdaki çökkünlük belirtileri çocuklarda da görülmektedir.
- Zevk alamama
- İsteksizlik
- Oyun oynamama
- Yeme / Uyku bozuklukları
- Okul başarısında azalma
Çocuk ve Ergenlerde Çökkünlük Belirtileri
- Aşırı Hareketlilik
- Davranım bozuklulukları gösterme ( yalan söyleme, hırsızlık, okuldan kaçma vb.)
- Çabuk sinirlenme
- Huysuz davranma
- Fizyolojik belirtiler ( buklantı, karın ağrısı vb.)
Çocuk ve Ergenlerde Çökkünlük Görülme Nedenleri
- Depresyonda görülen temel duygudurum olan “bunaltı” duygusu davranışsal, fizyolojik ve bilişsel boyutları olan bir dizgedir. Depresyon yaşayan bireylerde bunaltı nitelik ve nicelik açısından normalden sapmaktadır.
- Yoğun bunaltı ve korku hissi yaşama
- Yoğun bilişsel çarpıtmaların varlığı
- Genetik faktörler
- Psikososyal etmenler
- Nörobiyolojik faktörlerin etkisi
Çocuk ve Ergenlerde Depresyonun Görülme Sıklığı
- Çökkünlük görülme sıklığı ergenlik öncesi çocuklarda % 1-2 iken, ergenlerde %3-8 ve ergenliğin sonunda yaşam boyu görülme sıklığı % 20 olarak bilinmektedir.
- Yapılan araştırma sonuçların aagöre; çocuklarda majör depresyon ve distiminin görülme sıklığı % 1,4 olarak bulunmuştur.
- Majör depresyonun kız ve erkek çocuklarda görülme sıklığı hemen hemen eşittir.
- Cinsiyetler arası yaygınlığın neye göre artıp azaldığı tam olarak bilinmemekle birlikte; kalıtımsal faktörler, ergenlikle birlikte görülen değişimler, bilişsel yatkınlık ve sosyokültürel etkenler etkili olabilmektedir.
Çocuk ve Ergenlerde Depresyonun Tedavisi
- Çocuk ve ergenlerde depresyon tedavisi “biyopsikososyal yaklaşımı”
- İlaç tedavisi depresyon tedavisinde kullanılan en önemli yöntemdir. Çocuklarda ilaç tedavisinde özellikle SSGÖ( serotonin geri alım önleyicileri) yan etkileri daha az olduğu için daha çok kullanılmaktadır.
- Bilişsel davranışcı paikoterapi yöntemi depresyon tedaviisnde etkililiği kanıtlanan yöntemlerden olduğu için kullanılabilir.
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- Bireysel Psikodinamik psikoterapi yöntemi de sıklıkla kullanılan teknikler arasında yer almaktadır.
- Aile terapisi yönteminin de çocuk ve ergen çökkünlüğünde etkili olduğu çocuk-ergen psikiyatristleri tarafından ifade edilmektedir.
Uzm. Dr. Mustafa Erkan
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı
