TUVALET EĞİTİMİ
Tuvalet eğitimine çocuğun ve bakım veren kişinin hazır olduğu bir dönemde başlanması çok önemli. Aile olarak hazır olmadığınız bir zamanda başlamak, çocuğun bu aşamayı sorunsuzca atlatabilmesini engelleyebilir.
Çocuk için tuvalet eğitimine hazır olmak demek; hem fizyolojik olarak kas gelişiminin tamamlanmış olması hem gelişimsel olarak kendini ifade becerilerinin kazanılmış olması hem de psikolojik olarak sağlıklı bir döneminde olması demektir.
Tuvalet eğitimi için en uygun dönem 24-48 aylar arasıdır. Daha erken dönemde başlamak hem fizyolojik olarak yapamayacağı bir şeyi yapmasını istemek hem de ilerde gelişebilecek bazı ruhsal sorunların başlamasına neden olabilir.
Hazır olduğunu nasıl anlarız?
- Tuvalet eğitiminin vaktinin geldiğini anlamanın en iyi yolu, çocuğun tuvaletini artık ‘durarak’ yaptığını fark etmekle başlar. Çocuklar normalde tuvaletlerini ‘yürüyerek’ yaparlar, ancak idrar yolları kaslarını kontrol edebilecek yetiye geldiklerinde, artık yürüyerek değil, ayakta durup, bekleyip, tuvaletlerini yapıp sonra yürümeye devam ederler.
- Basit emirleri yerine getirebiliyorsa,
- İsteklerini kelimelerle konuşarak anlatabiliyorsa,
- Kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa,
- Genellikle gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa,
- Tuvalete çıktığı saatlerin bir rutini oluşmuşsa,
- Altının ıslaklığından rahatsızlık duyuyorsa,
- Tuvaletini bezine yapmadan önce fark edebiliyorsa ve ifade eder hale gelmişse tuvalet eğitimine başlama zamanları gelmiş demektir.
Bazı durumlar yaşı gelmesine karşın tuvalet eğitimini zorlaştırabilir.
- Henüz çocuğun saydığımız belirtileri göstermiyor olması,
- Devamlı kabızlık problemi yaşaması,
- Son dönemde hayatında önemli değişiklik olması (yeni bakıcı, yeni kardeş, taşınma, ölüm)
- Tuvalet eğitimini verecek olan kişinin gergin, sinirli olması, yeterli zaman ayıramayacağını düşünmesi ve birden fazla kişinin farklı şekillerde çocuğa tuvalet eğitimi vermeye çalışıyor olması.
Sabır; Tuvalet eğitiminin evin içindeki en önemli konu, çözülmesi gereken bir problem şeklinde algılanması, eğitimi hem çocuk hem aile açısından zorlaştıracaktır. Sabır bu dönemin anahtar sözcüğüdür. Bir adım ileri, bir adım geri gidilmesi en sık rastlanan durumlardan biridir. Her defasında sabırla karşılamak ve öfkelenmeden tuvalet eğitimine devam etmek gerekir. Eğer çocuk aşırı tepkiler veriyor ve tuvaletini yapmayı kesinlikle reddediyorsa eğitim sürecine çocuk hazır olana kadar ara vermek, aşırı ısrarcı olup bu süreci inatlaşma ile geçirmemek son derece önemlidir.
Duygularımız; Çocuğunuzun altını değiştirirken duygularınıza dikkat edin! Bıkkınlık, öfke ve sinir ile çocuğunuza yaklaşmanız, çocuğunuzun altını sarsarak değiştirmeniz ya da kazalarda bu şekilde olumsuz bir tutum sergilemeniz çocuğunuzun tuvalet alışkanlığı kazanımına ket vururken cinsiyet kimliği kazanımını da olumsuz yönde etkilemektedir. Olabildiğince sakin ve bu durumu doğal olduğunu kabullenmemiz gerekir.
Tuvalet eğitimi algısı; Çocuğa ne çok rahat ne de çok kuralcı yaklaşmayın. Bunun gündelik yaşamımızda bir süreç olduğunu aktarmaya çalışın. Evin içinde tuvalet eğitimi ile ilgili çok konuşmayın. Su içmek, yemek yemek gibi tuvalet yapmanın da hayatın normal bir süreci olduğunun hissettirmeye çalışın. Minimum bir haftada tamamlanabilen bu süreç çocuğa göre 6 aya kadar uzayabiliyor. Bu nedenle ilk denemeler sonrasında bir hafta içerisinde çocuk bu durumu reddediyorsa ara verip beklemek gerekiyor. Bir hafta ya da bir aya kadar uzayabilecek bekleme sürecinde anne ve babanın hayal kırıklığı yaşayarak tepki vermesi ise sadece süreci çok daha zor bir noktaya getiriyor. Bu nedenle anne babaların tuvalet eğitiminde katı bir tutum içerisinde olmaması ve çocuğu hiçbir şekilde zorlamaması gerekiyor.
Şeyla İbrahimoğlu Delen
Uzman Psikolog
