İlişkiler iki kategoriden birine girer. Olumlu ya da sağlıklı ilişkiler, çiftin birbirini desteklediği, diğer kişiye empati ve şefkat gösterdiği ve her iki tarafın da vermeye ve almaya istekli olduğu ilişkilerdir. Olumlu ilişkiler her zaman mükemmel değildir, ancak çiftin anlaşmazlıkları olduğunda, karşılıklı olarak tatmin edici bir şekilde çözebilirler ve bir kişinin kendi isteklerini veya arzularını diğerine dayatmasıyla sonuçlanmaz. Sağlıksız ilişkiler ise genellikle bir kişi için duygusal ve bazen fiziksel olarak zararlı oldukları için toksik olarak kabul edilir. Terim ilk olarak Lillian Glass tarafından 1995 tarihli Toksik İnsanlar kitabında kullanılmış ve çatışma, rekabet ve bir kişinin diğerini kontrol etme ihtiyacı üzerine kurulu bir ilişkiyi belirtmek için kullanılmıştır. Toksik ilişkiler çatışmaya, rekabete ve kontrol etme ihtiyacına dayanır; kıskançlık, suçlama ve karşıdaki kişinin kendinden şüphe etmesini sağlamaya çalışma gibi işaretler içerir. Toksik insanlar ilişkinin başlarında olumsuz yanlarını göstermezler. Genellikle son derece karizmatiktirler ve ideal veya mükemmel bir partner gibi görünürler. Sonra zamanla, gerçek yanlarını göstermeye ve partnerlerine karşı aşırı kontrolcü, talepkar ve duygusal olarak taciz edici olmaya başlarlar. Bir ilişkinin toksik olup olmadığını fark etmek aylar hatta yıllar bile alabilir, en sık görülen işaretleri şunlardır;
* İzolasyon - Toksik kişi, desteği sınırlamak ve ilişkiye olan bağımlılığı artırmak için partneri ailesinden ve/veya arkadaşlarından izole etmeye, uzaklaştırmaya çalışır.
* Devam Eden Anlaşmazlıklar ve Tartışmalar — Flört eden ve sevgili olan kişilerin küçük anlaşmazlıklar yaşaması yaygındır, ancak toksik ilişkiler öncelikle tartışmalara ve olumsuzluklara dayanır. Kontrol edici toksik partner her zaman diğer kişiyi azarlar, küçümser ve küçük düşürür, ve kendisinden bağımsız bir şey yapma girişimlerini eleştirir.
* Suçlama - Toksik bir kişi, bir ilişkideki olumsuz şeyler ve olaylar için kişisel sorumluluk duygusuna sahip değildir. Partneriniz tüm iyi şeylerin kendisi tarafından geliştirildiğini düşünüp tüm kötü veya nahoş olayların sorumluluğunu üstlenmiyorsa ve bunların suçunu size yüklüyorsa bu toksik bir ilişkinin kritik bir işaretidir.
* Kıskançlık ve Dürüst Olmamak – Toksik bir kişi, başkalarıyla flört ettiği, buluştuğu ve hatta cinsel ilişkiye girdiğini iddia ederek partnerini devamlı olarak suçlar. Ancak partnerini bu konularda suçlarken kendisi devamlı olarak bu tarz aldatıcı aktivitelerde bulunabilir.
*İnkar Etme ve Şüpheye Düşürme (Gaslighting) - Toksik bir kişi, diğer kişi üzerindeki manipüle edici etkisini göremez veya görmek istemez. Sorunları inkar ederler, diğer kişiyi sürekli kendisinden şüpheye düşürmeye çalışarak olayları manipüle ederler veya kendilerini temize çıkarmak için hikayeyi değiştirerek olayları yeniden yaratmaya çalışırlar.
* Her Şeye Boyun Eğmek – Sağlıklı bir ilişkide diğer eşin istediğini vermeye ve almaya, uzlaşmaya ve hatta onu yapmaya istekli olmak önemli olsa da, toksik bir ilişkide bu beklenen bir davranıştır. Sırf diğer kişiyi mutlu etmek için her şeye, hatta ahlaki, kişisel veya etik olarak sakıncalı bulduğunuz şeylere bile verdiğinizi fark ederseniz, toksik bir ilişki içindesiniz demektir.
Peki toksik bir ilişkiden kurtulmak için neler yapılabilir? Toksik bir ilişkiden çıkıp olumlu, destekleyici ve sağlıklı bir ilişki bulmak için ilerlemek mümkündür. Aşağıdaki ipuçları toksisiteden kurtulmanıza yardımcı olabilir;
* Kişisel bakım – Özbakımınız için zaman yaratmak ve kendinizle tekrar ilgilenmeyi öğrenmek, önceliklerinizi iyileştirmek ve yeniden dengelemek için kritik bir adımdır.
* Yeniden Bağlantı Kurun — Sizi seven ve önemseyen arkadaşlarınız ve ailenizle yeniden bağlantı kurmak ve iletişime geçmek, duygusal iyileşmenizi güvenilir insanlarla olumlu ilişkilerle hizalamanıza yardımcı olur.
* Terapi — Psikoterapi ve danışmanlık, toksik bir partnerin yıkıcı ilişki dinamiklerini anlamada etkilidir. Terapi aynı zamanda sağlıklı bir ilişkiye hazırlanmak için gerekli olan özgüven ve öz saygının oluşmasına da yardımcı olur.
Sevgilerimle,
Aylin Kaşko
Klinik Psikolog & Aile Danışmanı
