Sağlıklı Bir Gebelik Nasıl Başlamalıdır?
Sağlıklı bir gebelik için anne ve baba gebeliğe hamilik öncesinden hazırlıklı olmalıdır. Gebelik planlayan kadının öncesinde ilk adım olarak bir jinekologla görüşmelidir. Pap-Smear, kan sayımı, TSH tetkikleri ve ultrasonografik muayenenin gerçekleşmesinin ardından hamile kalmaya çalışmaya başlaması daha doğrudur. Birçok doktor da gebelikte sağlıklı bir bebeğin gelişmesi için anne adayının 6 hafta öncesinden folik asit kullanmaya başlaması gerektiğini söylemektedir. Yapılan gebelik testi pozitif çıktığında da hamile bayanların hiç gecikmeden hekimlerine gidip gebelik kesesinin rahim içinde olup olmadığını kontrol ettirmeleri gerekmektedir. Sağlıklı bir gebelik için gereken şeyler ise kişiden kişiye farklılık gösterir. Her insanın bünyesi farklıdır. Kronik bir hastalığı olmayan bir gebeye önerileceklerle kronik bir hastalığı olan bir gebeye önerilecekler birbirinden oldukça farklıdır. Bu yüzden hamilelik yolculuğunda gebelere bir doktorun eşlik etmesi çok önemli ve gereklidir.
Gebelikte Nasıl Beslenilmelidir?
Gebelik sırasında kaliteli, düzenli ve sağlıklı beslenmek çok önemlidir. Bebek gelişimi için gereken tüm besinleri annesi aracılığı ile karşılar. Bu sebeple gebeler bol miktarda meyve ve sebze tüketmelidir ve bu besinlerin taze olmasına dikkat edilmelidir. Taze meyve ve sebzeler hem bebek için önemlidir hem de gebeler için sağlıklı bir gebelik sağlar. Et, süt, yumurta, süt ürünleri, tavuk, balık gibi bol proteinli besinler tüketilmelidir. Gebe beslenmeye aşırıya kaçmadan karbonhidrat, yağ ve proteinleri düzenli bir şekilde alarak devam etmelidir. Vitamin, omega 3, magnezyum takviyeleri de gerekli desteklerdendir. Özellikle gebelik süresince yapılan kan sayımlarında demir ilişkisi saptanırsa doktorun tavsiyesiyle mutlaka demir ilaçları kullanılmalıdır. Gebe, aşırıya kaçmadan ve yetersiz de olmayacak şekilde beslenmelidir. Hamilelik dönemi boyunca 9 ve 15 kilo arası alınması idealdir. Bundan daha fazlasını ya da azını almak gebeler için de bebekleri için de iyi değildir.
Gebelikte Nasıl Beslenilmemelidir, Hangi Besinlerden Uzak Durulmalıdır?
Gebelik boyunca bayanlar asla sigara kullanmamalı ve sigara içilen ortamlardan da uzak durmalılardır. Hamile bayanlar gebelik öncesi sigara kullanıyor olsalar bile gebeliklerini öğrendikleri ve hatta gebe kalmaya karar verdikleri andan itibaren sigara alışkanlıklarına son vermelilerdir. Gebeler gebelikleri boyunca asla alkol de kullanmamalıdır. Ayrıca aşırı çay ve kahve de tüketilmemelidir. Fazla kafein gebeler ve bebekler için zararlıdır. Midye, istiridye, suşi gibi kabuklu deniz ürünlerinden de uzak durulmalıdır. Bunların yanı sıra doktorlar gebelerin salam, sosis, çiğköfte gibi az pişmiş etten yapılan yemekleri de yememelerini önermektedir. Gebeler gebe olduklarını bilmedikleri süre içinde bu besinleri tüketmiş olabilirler. Bu çok fazla sorun değildir çünkü hamileliğin ilk aylarında vücut kendini otomatik olarak korumaya almıştır.
Gebelikte Stresin Zararları Nelerdir?
Hamilelik sürecinde çevresel faktörler oldukça büyük bir rol oynar. Gebelerin de stresli bir ortamda yer almaları gebelik süreçlerini olumsuz etkiler. Stresli bir iş hayatı, huzursuz bir aile, gebe adayının kendini güvensiz hissetmesi gibi birçok durum anne adayından bebeğine yansır ve bebeğin erken, ölü ya da sağlıksız doğmasına bile neden olabilir. Gebeler hormon aktivitelerinin değişimleri de sebebiyle bu süreç boyunca oldukça duygusallardır. Gebelerin kendilerini mutlu hissetmeleri için öncelikle aileleri olmak üzere çevrelerinden de destek ve yardım görmeleri gerekmektedir. İş tempoları çok ağırsa gebelerin çalışma hayatlarına ara vermeleri de en sağlıklısıdır. Gebeler eğer hamilelik sürecini rahat geçiremezlerse bu doğum sonrasına da yansır ve yaşadıkları bu stres birçok rahatsızlığa sebep olabilir. Yapılan araştırmalar hamilelikte yaşanan aşırı stresin bebeğin beyin gelişimini de olumsuz etkilediğini göstermiştir. Doktorlar hamilelikte stresli annenin kortisol hormonunun plasentayı aşarak ceninle buluşabildiğini ve stresin plasentada değişiklikler yarattığını ve bunun da bebeğin nörogelişimini olumsuz etkilediğini belirtmişlerdir.
Gebelikte Stresi Azaltmak İçin Baba Adayları Neler Yapmalıdır?
Öncelikle gebelikte baba adayının yaklaşımı çok önemlidir. Gebeler yaşam tarzlarına, beslenmelerine dikkat ederlerken baba adaylarının da buna ayak uydurmaları gerekmektedir. Baba adayının eşi ile birlikte doğum sırasında ve sonrasında ne yapacaklarını birlikte konuşarak planlamaları gebelerin rahatlamalarını sağlayacaktır. Baba adaylarının alkol, sigara ve sağlıksız besinleri eşleriyle birlikte yemeyi bırakmaları da gebelerin daha rahat etmesini sağlar. Eşiyle birlikte sağlıklı beslenen gebe kendini daha mutlu hisseder. Ayrıca fazla ağrıları olan bölgelerine yapılan masajlar da gebeleri rahatlatır.
Gebelikte Uyku Problemleri
Bebeğin büyümesi ile birlikte rahim ve karın da büyür. Özellikle son aylarda yatış zorlukları ortaya çıkar. Gebeler son aylarda büyüyen karınları sebebiyle rahat edecekleri bir yatış pozisyonu bulmakta zorlanırlar. Sırt üstü yatmak hem anneyi yorar hem de bebeğe giden kan akımında azalmaya sebep olur ve bebeğin sağlığını riske atar. Bu yüzden sırt üstü pozisyonda uyumaktan kaçınmalıdır. Doktorların en fazla önerdiği pozisyon sol yan tarafa olacak şekilde yatmaktır.
Gebelikte Kramplar Nasıl Önlenir?
Hamilelikte özellikle ikinci 3 aylık dönemde görülen kramplar gebeleri oldukça zorlar. Kramplar genellikle ayak ve bacaklarda görülür. Krampları azaltmak için kalsiyum ve magnezyum mineral takviyesi yapılmalıdır. Doktorlar hafif kramplar yaşayan gebelere soda içmelerini tavsiye ederler. Gebelik süresince progesteron hormonu, mide ve bağırsaklardaki düz kaslarda gevşeme, bağırsak hareketlerinde azalma ve kabızlığa, mide asidinin yemek borusuna kaçması ise yemek borusunda yanmaya neden olur. Yemeklerin uzun süre sindirim sisteminde kalması, daha çok besin maddesinin emilimini sağlayarak bebeğin daha iyi beslenmesini sağlar.
Sağlıklı Bir Gebelik İçin Gebenin Uzak Durması Gereken Ortamlar
Gebeler çok istisna durumlar dışında ilaç kullanamadıkları için kendilerine oldukça dikkat etmelilerdir ve riskli gördükleri ortamlarda bulunmamalılardır. Gebeler bulaşıcı hastalıklara yakalanmamak için okul çağındaki çocuklardan uzak durmalılardır. Hasta olmuş yakınlarıyla da zaman geçirmemeye özen göstermelilerdir. Manyetik alanlardan, röntgen merkezlerinden, sauna, solaryum ve sıcak banyodan da kaçınılmalıdır. Fazla gürültülü, yoğun sigara içilen havasız ortamlardan da uzak durmalılardır. Bunların yanı sıra hayatımızı kolaylaştıran ve hayatımızda artık büyük bir yer teşkil eden teknolojik aygıtlarla dolu ortamlardan da uzak durulmalıdır. Cep telefonları ya da mikrodalga fırınlarının gebelere zararları henüz kesin olarak ortaya çıkarılmamış olsa da uzmanlar bunlardan sakınılması gerektiğini söylemektedir. Büyük alışveriş merkezlerine girerken, havaalanı giriş çıkışlarındaki güvenlik sistemlerinden de uzak durmakta fayda vardır. Röntgen merkezlerinden ve X-Ray cihazlarından uzak durulmalıdır.
Sağlıklı Bir Gebelikte Cinsel Yaşam Nasıl Olmalıdır?
Gebelikte cinsel yaşamla ilgili soruları bazı anne, baba adayları doktorlarına sormaktan çekinirler. Bazı doktorlar da bu konu hakkında bilgi vermeyi pas geçerler, yalnızca cinsel birlikteliğin olmaması gereken zamanlarda uyarıda bulunurlar. Gebeliğin ilk 3 aylık döneminde, gebeler vücutlarındaki değişiklikler, ağrılar ve psikolojik nedenlerle cinselliğe sıcak bakmazlar. Sonraki üç ayda gebeler kendileriyle ve vücutlarıyla daha barışık olurlar ve libidoları yükselir. İkinci 3 aylık yani ikinci trimester döneminde gebeler, cinsel birliktelik esnasında kasılmaları daha rahat hissederler. Oldukça yoğun kasılmalar gebelerde bebeklerine bir şey olabilir mi korkusu yaratır. Ancak bu kasılmaların bebeğe bir zararı yoktur. Sağlıklı bir gebelik yaşanılması için anne ve baba adaylarının doktorlarıyla her konuyu açıkça ve rahatça konuşmaları gerekmektedir.
Gebelikte Doktor Muayenesi Nasıl Ve Ne Sıklıkta Olmalıdır?
Adet günü bir hafta ya da daha fazla geciken anne adayları doktorlarına başvurur. Anne adayına gebeliğin tespiti için ultrasonografi ile bakılır. Gebelik keşfedildikten sonra gebelik yaşı hesaplanır. Gebelik yaşı hesaplanırken cinsel ilişki ile yumurtanın döllendiği tarih değil son adet tarihinin ilk günü dikkate alınır. Gebelikte her şey yolunda ise 32. haftaya kadar ayda bir kez kontrol yapılır. 32. ve 36. haftalar arasında ise 15 günde bir kontrol yapılır. 36. haftadan doğuma kadar olan zamana kadar ise haftada bir doktorla görüşülmelidir. 40 hafta olmuş ve doğum gerçekleşmemiş ise her 3 günde bir muayene yapılmalıdır. Doktor gebelerde ya da bebeklerinde herhangi bir problem hissederse kontrol sürelerini kendisi ayarlayacaktır.
Gebe kalındığı öğrenildiği andan itibaren bir doktor seçilmeli ve kontrollere başlanmalıdır. İlk gidilen doktor ile sonraki doktor aynı kişi olmak zorunda değildir. Gebeler doktorlarından memnun kalmalılardır çünkü birlikte neredeyse 1 yıllık uzun bir yolculuğa çıkacaklardır. Doktor konusunda karar verildikten sonra da gebeler doktorlarına sadık kalmalılardır. Bir şikayetleri olmasa bile rutin kontrollerini asla aksatmamalılardır. Çevrelerindeki insanların söylediklerine; internette, dergilerde, televizyonlarda söylenen her şeye inanılmamalıdır. Gebeler doktorlarının söylediklerinin dışına çıkmamalılardır.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
