Okulların açılması, hem çocuklar için hem de aileler için heyecan verici aynı zamanda da sorumlulukların arttırdığı bir döneme geçiş niteliğinde olduğundan kaygı da uyandırabiliyor. Bu süreçte hafif kaygı hissedilmesi normal ve gelişim sürecinin bir parçası olduğunu unutmamamız gerekiyor. Okula yeni başlayan çocuk için, okul ortamı bilinmezlik ve güvenli ortamdan uzaklaşma anlamına gelebiliyor. Aileden ayrılma endişesi, yeni bir ortama uyum sağlama korkusu, başarısızlık kaygısı… gibi sıkıntıları da yaşayabiliyor. Çocuğun okula hazırlanması ve uyum sürecini sağlıklı bir şekilde tamamlaması mümkündür. Fakat bunun için iyi bir desteğe, anlaşılmaya ve zamana ihtiyacı vardır.
Sevgili anne babalar, başlangıç noktanız kendiniz olmalısınız. ''Ayrılık kaygısı yaşayan çocuğum mu, ben miyim?'' sorusunu düşünmek gerekir.
Önce sizin hazır olmanız önemlidir. Çocuk ebeveyninden kaygıyı, ayrılma endişesini hissederse uyum sürecini negatif etkilemektedir. Çocuk henüz fikri olmadığı okul ortamına karşı ‘kaygı hissedilmesi gerektiğini’ görür ve öğrenir, ayrılık kaygısı pekişir. Çocuk eğer anneden ayrılmakta zorluk çekiyorsa, babanın okula bırakması denenebilir.
Çocuğunuzun duygularını, davranışlarını anlamak için çok iyi bir gözlemci olmalısınız.
Çocuklar, korku ve kaygılarını bize çoğu zaman davranışlarıyla ve fizyolojik belirtilerle gösterebilir. Bunlar kimi zaman ağlama, öfke krizi, yeme problemleri, uyku sorunu, sarılma ayrılmak istememe, karın ağrısı, alt ıslatma, bulantı, halsizlik şikayetleri, tırnak yeme… gibi görülebiliyor. Bu süreçte çocuğunuza aynalama yapmanız, duygularını anladığınızı belirtmeniz önemli yer tutmaktadır.
Aynalama yani; ‘’Evet haklısın, uzun bir tatil sonrası okula gitmek, sabah uyanmak çok zor geliyor anlıyorum ve ben senin yanındayım.’’ Çocuk yaşadığı duygunun anlaşıldığını hissedeceği için kaygısı azalacaktır. Kızmak, bağırmak, tepkisel davranmak ise çocuğun kaygısını daha da arttıracaktır. Bu sebeple çocuğunuza karşı sabırlı olmalısınız, zamana ihtiyacı olabilir. Bu problemlerin gelişim sürecinde yaşanabilir, normal bir durum olduğunu kendinize hatırlatın. Karşılaşılan problemlerin neden olabileceklerine odaklanın, çözüm arayın. Okul hakkında detaylı bilgi verin (sınıfı, öğretmeni, neler öğreneceği…), çocuğun kafasındaki soru işaretlerine cevap bulmasına fırsat tanıyın. Oyun çocukların dilidir, kendini ifade edeceği oyunlara eşlik edin. Resim çizebilir, resimle size yaşadığı duyguları anlatabilir, hamur ve kinetik kum gibi materyallerle öfkesini dışa vurabileceği rahatlama sağlayacağı etkinlikler yapılabilir. Çocuğunuzun duygularına eşlik etmeniz, anladığınızı hissettirmeniz önemli bir yer tutmaktadır. Okula başladıktan sonra hayatının oyun oynama dönemi bitmiş gibi davranmayın, başarı odaklı olmayın, rutinleri belirleyin (sabah kahvaltısı, akşam yemeği saati, oyun oynama zamanı ve uyuma saati, evden çıkarken vedalaşırken öpmeden gitmemek gibi…) Çocuklar rutinlere ihtiyaç duyar, yapacaklarının belli olması güvenlik hissi yaratır. Okul sonrası değerlendireceğiniz zamanı ihmal etmeyin, verimli aktiviteler planlayabilirsiniz. Gün sonunda çocuğunuza , ''Bugün okul nasıldı?'' diye sormak yerine ''Bugün okulda seni mutlu eden şey neydi?'' , ''Okulda hoşlanmadığın ne var?'', ''Bugün öğrendiğin bir şeyi benimle paylaşır mısın?'', ''Uzaylılar gelse ve sınıftan birini alacak olsalardı, kimin adını söylerdin?'' , ''Sence sınıfındaki en komik kişi kim?'' ... gibi cevaplardan ipuçları alacağınız, çocuğunuzun da 'iyi ya da 'kötü' diye cevap vermek yerine daha çok paylaşımda bulunacağı alternatif sorular sorabilirsiniz. Çocuklara okul hakkında, yapması gerekenler hakkında öğüt vermek çok etkili olmamaktadır, bunun yerine çocuğunuza öğrencilik yıllarınızdan paylaşımlarda bulunabilirsiniz. Çocuk ebeveyni ile benzer duyguları yaşadığını bilmesi onu rahatlatacak aranızdaki ilişkiyi güçlendirecektir.
Bu süreçte ihtiyaç halinde bir psikologtan yardım almanız önemlidir.
Sibel Şen
Uzman Klinik Psikolog
