Okula başlamak hem bir ayrılma hem de bir kavuşma sürecidir. Çocuklar daha önceki zamanlarda gelişimsel açıdan önceki dönemlerde bir takım ayrılıklar yaşasalar da (emzirmenin sonlanması, emziğe veda, beze veda vb.) bu ayrılık süreci çocukların yaşamında ilk önemli ayrılıklardan biridir. İlk önemli ayrılığın yanı sıra aslında hem çocuk hem de ebeveyn için bir geçiş sürecidir. Çocuk çekirdek ailesinden başka bir yere yanında ebeveynleri olmadan ilk toplumsallaşma ve sosyalleşme yeri olan okula başlayacaktır. Çünkü çocuklar okulda sadece akademik olarak gelişmezler, kendilerini hem psikolojik hem de sosyal açılardan da geliştirirler. Bir çocuk okula ilk defa başlayacaksa (kreş-anaokulu-ilkokul birinci sınıf) çocuğa okulla ilgili merak uyandırmak çok önemlidir. Gideceği okulla ilgili ona bilgiler anlatmak, okulun resimlerini göstermek, okulu önceden ziyaret etmek ve öğretmeni ile tanıştırmak çocuğun okula alışma sürecinde iyi olacaktır. Okula gittiğinde ne yapacağı, onu orada nelerin beklediği, okulda kimlerle birlikte olacağı, okuldan onu kim alacağı veya servisle dönecekse gibi konular hakkında çocuğa bu gerekli bilgileri okula başlama süreci öncesinde açık, anlaşılır ve net bir dille anlatmak gerekmektedir.
Çocukların merak ettiği bir diğer konu ise okulda ne kadar süre kalacakları konusudur. Bu konu da “Annem ne zaman gelecek?” gibi sorular sormaktadırlar. Küçük yaştaki çocukların daha gelişimleri devam ettiği için yetişkinler gibi henüz zaman kavramı tam olarak olgunlaşmamıştır. Bundan dolayı da şu saatte gelecek veya şu kadar saat okulda kalacaksın gibi ifadeler yerine parmak hesabı ile anlatmak veya okulda yapacaklarını aşamalı bir şekilde anlattıktan sonra annesinin geliş vaktini vurgulamak daha iyi olacaktır. Ebeveynlerin bu şekilde yapacakları ön konuşma ile çocuğu hem fizyolojik hem de psikolojik olarak okula başlama sürecine hazırlamış olacaklardır. Her çocuk biriciktir ve bundan dolayı da her çocuğun okul hakkında vereceği tepkiler, oryantasyon süreci ve okula alışma süresi ve davranışları daha farklı olacaktır. Çocuğun mizaç yapısı, yaşı, cinsiyeti ve kardeş durumu özellikle bu süreci etkileyecek önemli etkenlerin başında gelmektedir. Eğer ebeveynden çocuk daha önceden de kısa süreli de olsa ayrılıklar yaşadığında çok sıkıntı yaşamıyorsa oryantasyon sürecini de daha rahat atlatabileceği düşünebilir. Ayrıca çocuğun bu sürece uyumunu etkileyen en temel faktör ise ebeveyn tutumu ve davranışlardır. Çünkü eğer ebeveynler kaygılıysa, çocuklarda bu durumdan olumsuz bir şekilde etkilenip onlarda kaygılı olacaktır. Ve bu durumda okula alışma durumu çocuğu daha da zorlayacaktır. Ebeveynin bu konuda öncellikle okula, öğretmenlere güvenip kaygısını kontrol edip duygusunu düzenlemesi gerekmektedir. Eğer ebeveyn okula bırakırken çocukla ayrılmakta zorlanıyorsa belki diğer ebeveynin çocuğu okula bırakması sağlıklı bir ayrılma sürecinin gerçekleşmesi için daha iyi olacaktır. Çünkü çocukları okula bırakma ayrılma veda anları kısa ve çok dramatize edilmeden olması çocuk için daha sağlıklı olacaktır. Bu konuda gerekli görülürse bir uzmandan destek veya danışmanlık almaları iyi olacaktır. Çünkü önemli bir konu olup okula uyum sürecini zor geçiren çocuklarda okul fobisi, okul reddi gibi durumların yanı sıra kaygı, depresyon, yoğun öfke, ağlama krizleri, yeme ve uyku düzeninde bozulmalar, içe kapanıklık, tırnak yeme gibi psikolojik kökenli davranış problemleri de görülebilmektedir.
İpek Türe
Klinik Psikolog
