Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?
Çocukların ve yetişkinlerin tüm yaşamlarını, fakat ağırlıklı olarak okul yaşamlarını etkileyen özgül öğrenme güçlüğünü tanımlayarak yazıma başlamak istiyorum:
Özgül öğrenme güçlüğü; bireyin yaşı, zeka düzeyi ve aldığı eğitim göz önünde bulundurulduğunda; okuma, yazma ve matematik alanlarında beklenenden önemli ölçüde aşağıda olması durumudur.
Özgül öğrenme güçlüğü; zihinsel gerilikten, görsel, işitsel ve motor beceri alanlarındaki geriliklerden, iletişim bozukluğundan, çevresel faktörlerden, yaygın gelişimsel bozukluklarından ayrılmalıdır. Özgül öğrenme güçlüğünün bazı özellikleri şu şekildedir:
- Zeka sorununa bağlı değildir. Bu kişiler normal zekaya sahiptir.
- Doğuştan gelen bir durumdur.
- Eğitim aksaklıkları, okul değişimleri gibi yaşam deneyimlerine bağlı değildir.
- Görme ve işitme alanlarındaki aksaklıklarla ilgisi yoktur.
- Beyindeki bazı farklılıklar nedeniyle ortaya çıkar, bu kişilerin öğrenme süreçlerinden birinde ya da birkaçında aksama meydana gelmiştir.
- Özgül öğrenme güçlüğü, her yaş grubunda görülmesine karşın, daha çok çocuklarda dikkat çeker. Çünkü işin içine okul ve akademik başarı girer.
Özgül Öğrenme Güçlükleri 3 gruba ayrılır:
- Disleksi (Okuma Güçlüğü): Özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların büyük bir kısmını disleksili çocuklar oluşturur. Disleksi, okuma bozukluğu olarak tanımlanır. Çocuğun yaşı, zekası ve aldığı eğitime göre okuma ve okuduğunu anlamada düşük başarı göstermesi olarak tanımlanabilir. Disleksili çocuklar, harfleri ve kelimeleri karıştırabilir; kelimeleri tersten okuyabilirler. Çocuk, heceleri ve harfleri eşleştirme konusunda güçlük yaşar. Örneğin, “elma” sözcüğünü “emla” şeklinde okuyabilir. Harf ve sayıları algılamakta zorlanırlar. Örneğin; b harfini d şeklinde algılayabilir, 9 ve 6 rakamlarını birbirine karıştırabilirler. Disleksili çocuklar, tüm bunların yanısıra bazı motor becerilerde de zorlanabilirler. Örneğin; düğmeleri yanlış ilikleyebilirler, ayakkabılarını ters giyebilirler ve sağ-sol ayrımını yapamayabilirler.
- Disgrafi (Yazma Güçlüğü): Disgrafiye sahip çocuklar, yazı yazma konusunda zorlanırlar. Çocuk, kelimeleri yazmada sorunlar yaşar, kelimeyi yazarken harflerin yerini karıştırabilir, yanlış ya da ters yazabilir. Bu çocukların defter düzenleri çok kötü olduğu için, kendileri de yazdıkları yazıları okuyamazlar. Bunun yanısıra, yazı yazmada oldukça yavaştırlar. Kalem tutmada, kalemi kontrol etmede de zorlanabilirler. Yazısı kötü olan her çocukta disgrafi olmak zorunda değildir, fakat disgrafili çocukların yazıları genel olarak bozuktur. Bu çocuklarda özel eğitim desteği çok önemlidir. Çocuğun yazıyı kavrayabilmesi ve kağıda dökebilmesi için bireysel eğitime ihtiyacı vardır ve sabır gerektiren bir süreçtir.
- Diskalkuli (Matematik Güçlüğü): Diskalkuli; çocuğun zekasında herhangi bir problem olmamasına rağmen, aritmetik alanda (sayı ve sembolleri kavrama, matematik işlemlerini gerçekleştirme) güçlük yaşamasıdır. Diskalkuli, diğer öğrenme güçlüklerine göre daha az fark edilir çünkü matematik becerilerinde zorlanmak daha kabul edilebilir olarak algılanır.Diskalkulisi olan çocuklar, matematiksel sembolleri birbirine karıştırabilir, çarpım tablosunu ezberleyemeyebilir ya da birkaç güne unutabilirler. Basit geometrik şekilleri öğrenmekte zorlanırlar ve tarih, saat, zaman kavramlarına tam anlamıyla hakim olamazlar. Bozuk paraları saymak onlar için oldukça zorlayıcı bir işlem olabilir. Çocuk, hiçbir zihinsel problemi olmadığı halde bu belirtileri gösteriyorsa diskalkuli düşünülebilir ve bir uzmana danışılmalıdır.
- Disleksi, Diskalkuli ve Disgrafi’nin üçünün de aynı çocukta bulunması mümkündür fakat yalnızca bir tanesi de görülebilir.
- Çocuğun özgül öğrenme güçlüğü yaşadığına emin olmamız için, sınıf ortalaması ile kıyaslayıp o şekilde karar vermemiz gerekir. Grubun gelişim düzeyine paralel olup olmadığını göz önünde bulundurmamız gerekir.
- Özgül öğrenme güçlüğünün ilaçla tedavisi yoktur. Özel eğitim gerektiren bir durumdur. Her çocuğun öğrenme stili farklıdır. Çocuğun ne şekilde öğrendiğini tespit edip, ona göre müdahale etmek gerekir. Her çocuğa aynı materyal ve müdahale planı uygulanamaz.
- Özgül öğrenme güçlüğü çoğunlukla ilkokul başlangıcında tespit edilen bir problemdir. Fakat okul öncesi dönemde de tespit etmek mümkündür. Çocuğun ezberinin iyi olmayışı, ince motor gelişimindeki aksaklıklar, çizim ve konuşma alanlarındaki bozukluklar bize özgül öğrenme güçlüğünü düşündürebilir.
Ebeveynlere Birkaç Tavsiye:
- Özgül öğrenme güçlüğü yaşayan çocuğunuza karşı anlayışlı ve sabırlı olmaya çalışın.
- Çocuğunuzun ev ödevlerini yaparken, normale göre daha fazla zamana ihtiyacı olduğunu unutmayın.
- Çocuğunuzun yaşadığı güçlüğü kabul edin. Bu durumun, onun bilinçli olarak yaptığı bir davranış olmadığını, beynin yapısından kaynaklı bir sorun olduğunu bilin ve çocuğunuzu suçlamayın, yargılamayın.
- Okulda kazandığı becerileri ve bilgileri, ev ortamında çeşitli oyunlar ve etkinliklerle pekiştirin. Bu çocuklar, bir şeyi yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrenebilirler.
- Özgül öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların, diğer çocuklardan ayrılmasını sağlayan pek çok olumlu özellikleri vardır. Bu özellikleri keşfedip, geliştirmelerine destek olun ve güçlü yönlerini görmesini sağlayıp çocuğunuzu motive edin.
- Bu güçlüğü yenmesinde ona yardımcı olacak özel eğitim ve psikolojik desteği sağlayın.
Rana Arıak
Psikolojik Danışman
