Ebeveynlerin çocuk büyütürken zorlandığı süreçlerden biride çocuğun 2 yaşında olduğu dönemdir. Bebeklik döneminin sona ermesi ve çocukluk döneminin başlaması ile beraber 18-36 aylar arasında ortaya çıkan 2 yaş sendromu (terrible two), çocuğun psikososyal gelişimi için oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Doğumdan itibaren gereksinimlerinin karşılanması için annesine bağımlı olan çocuk, zamanla konuşma ve yürümeyi öğrenerek bireyselleşme için ilk adımlarını atmaya başlamış olur. Özerklik dönemine girdiği bu süreçte kendini keşfeden çocuk, devamlı şekilde çevreye karşı kendini ispat etme çabası içinde bulunmaktadır. Bu süreçte yaşanan problemler, ergenlik dönemindeki tutumlarla ve öfkelenmelerle benzerlik gösterir. Bu sebeple bu süreç erken ergenlik şeklinde de düşünülebilir. Her sağlıklı çocuk bu olağan dönemden geçer. Ebeveynler çocukların yaşadığı bu süreç karşısında doğru tutumu sergilemeli, bu süreci iyi yönetebilmelidir. Bunlar dönemin daha rahat geçirilebilmesi açısından büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Unutulmamalıdır ki bu süreç her çocuğun yaşadığı geçici bir dönemdir.
Bu dönemde görülen tipik davranışları şunlardır:
- Oyuncak, eşyaları sıkça fırlatır.
- İstediği şeyleri tepinerek, ağlayarak gerçekleştirmeye çalışır.
- Öfke patlamaları saatlerce sürer.
- Geç yatmak ister, öğle uykularında uyumamak için direnir.
- İştahı kesilir, annenin yedirmek istediği besinleri inatla reddeder.
- Ebeveynlerin yardımlarını kabul etmez, bağımsız hareket ederek her işi kendisi başarmak ister.
- Fazla alınganlık göstererek ebeveynlere küser.
- ‘’ İstemiyorum, hayır, yapmayacağım ‘’ ifadelerini sıklıkla söyleyerek ebeveynlerin isteklerinin tam tersi şekilde davranır.
- Ebeveynlerine veya çevresindeki kişilere karşı saldırganca davranışlar sergiler.
Çocuklarda öfkeyi açığa çıkartan sebepler ise şunlardır:
- Ebeveyn tutumlarının aşırı koruyucu veya kuralcı olması.
- Ailede şiddet.
- Kardeş kıskançlığı.
- Ailenin çocuğa karşı ilgisiz davranışları.
- Zorlayıcı tuvalet eğitimi.
- Çocuğun davranışlarının devamlı olarak engellenmesi.
- Çocuğun yemek yemesi konusunda annenin ısrarcı davranışlar.
Bu süreçte ebeveynlere verilebilecek öneriler
- Öncelikli olarak aile çocuğun yaşadığı bu sürecin olağan ve geçici bir durum olduğunun bilincinde olmalı, mümkün olduğunca çocuğa karşı sabırlı şekilde davranmalıdır. Unutulmamalıdır ki ebeveynlerin her hareketi çocuğun gelişim süreçlerinde ona rol model olmaktadır.
- Çocuğa karşı olan engelleyici davranışlardan kaçının, ‘’Hayır’’ kelimesini mümkün olduğuca kullanmamaya çalışın ve devamlı olarak onu uyarmayın. Bağırmak veya cezalandırmak çocuğun özsaygısına büyük zarar verebilir, çocuğun daha da öfkelenmesine sebep olur. Yıkıcı değil yapıcı olun.
- Çocuğun öfkesi dinsin veya ağlaması son bulsun diye her istediğini yapmayın. Çocuğunuzu buna alıştırırsanız istediği tüm şeyleri bu çözüm yoluyla gerçekleştirmeye çalışır. Çocuğunuzun sakinleşmesini bekledikten sonra net ve anlaşılır cümlelerle açıklamanızı yapın.
- Çocuğunuza onunda gerçekleştirebileceği sorumluluklar vererek çabasını destekleyin. Bu kendisini daha değerli hissetmesine yardımcı olur. Büyüdüğü hissettirmek adına da çeşitli sorular sorabilirsiniz. Örneğin önüne birkaç tane kıyafet koyarak ‘’ Bugün hangi kıyafeti giymeyi istersin’’ veya ‘’Bugün yeşil mi kırmızı mı giyinmek istiyorsun? ‘’ gibi.
- Çocuğa istediği şeyi neden gerçekleştiremeyeceğinizi nedenleri ile beraber tane tane açıklayın. Birden fazla istekte bulunduğu zamanda aynı anda tüm isteklerinin gerçekleşemeyeceği ifade edilerek bir seçim yapması söylenmelidir.
- Sadece yaşa bakılmamalı, çocukta hazır olduğu zaman tuvalet eğitimine başlanmalıdır. Hazır oluş her çocuğa göre farklılık gösterebilir. Bu konuda çocuğa karşı asla bir baskı uygulamayın ve inatlaşmayın.
- Uyumayı reddeden çocuğa kızmak yerine ‘’ uyumak istemediğinin farkındayım, kitap okumamı veya ninni söylememi ister misin? ‘’ şeklinde seçenekler sunulabilir.
- Anne ve baba olarak çocuğa karşı alınan kararlarla ilgili tutarlı bir yapıda olun. Annenin hayır dediği bir davranışa babanın evet demesi çocuğun doğru tutumu öğrenmesini zorlaştıracaktır.
- Çocuğunuzla inatlaşmayın. Onun inadı ile baş etmenizin en kuvvetli seçeneği ilgisi farklı bir şeye yönlendirmektir. Çevresinde bulunan şeyleri keşfetmesini sağlayın.
- Bu süreçte çocuklar çok enerji yüklü olurlar. Çocuğun enerjisini boşaltabilmesi adına dışarıda vakit geçirebilmesine olanak sağlanmalıdır. Ebeveynleriyle beraber yürüyüş yapması, parka gitmesi aralarındaki bağıda kuvvetlendirecektir.
Beste Güder
Psikolog
