Gebeliğe Hazırlık
Hamileliğin ilk adımı ve en sağlıklı ve doğru yolu, onu önceden planlamaktır. Anne olmaya karar veren adayların gebelik öncesi bilinçlenmesi ve gebeliği planlı olarak gerçekleştirmeye karar vermesi, hamilelikte sırasında ve bebekte oluşabilecek pek çok sorunu engelleyecektir. Gebe kalmak için, gebelikten önce yapılması gereken aşamalar, hazırlıklar rahat bir gebelik ve sağlıklı bir bebek sahibi olmak için büyük önem taşır. İdeal olarak gebe kalınmak istenilen süreden 3 ay öncesinde, bir uzmanla görüşülmelidir. Bu, çeşitli tetkikler ve değerlendirmeler sayesinde gebelik esnasında gerçekleşebilecek anormal durumlar karşısında önlemler almaya zaman tanıyacaktır. Ayrıca, hamilelik öncesi vitamin (folik asit) alımı ile bebekte ortaya çıkabilecek sakatlıklara karşı da önlem alınmasını sağlayacaktır. En az bir yıl süresince düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalınamıyorsa, bir uzmana başvurmakta fayda vardır. Bu, infertilite (kısırlık) problemine delalet olabilmektedir.
Gebelik Öncesi Sağlık Kontrolü
Gebe kalınmak istendiğine karar verildiyse, buna hazırlıklar muhtemel gebelikten yaklaşık 3 ay önce başlamalıdır. Bunun sebebi ise olası hastalıkların teşhisi, iyileştirilmesi ve önlemlerin alınması için en az 3 ay gibi bir zamana ihtiyaç duyulmasıdır. Örnek olarak, kızamıkçık enfeksiyonuna karşı aşı uygulanmamış ya da bağışıklığı olmayan kadınlar, hamilelikten üç ay önce aşılanmalıdır. Şeker hastalığı Kontrol altına alınmamış bir anne adayının, diyabetinin kontrolü sağlanmalıdır.
Bu gibi durumlar için üç aylık bir zaman dilimine ihtiyaç vardır. Simir testi ve meme kontrollerini de içeren ayrıntılı bir check-up yaptırılması faydalı olacaktır. Anne adayı yalnızca jinekolojik ve gebelik açıdan değerlendirilmez, aynı zamanda genel sağlık sorunları açısından da değerlendirilir. Hamileliği etkileyen kalp hastalığı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, guatr gibi tiroid hastalıkları araştırılması faydalıdır. Kalıtsal ve genetik hastalıkları araştırmak için anne-baba adaylarının şeker, yüksek tansiyon gibi hastalıkları araştırılmalıdır.
Kızamık, kabakulak, kızamıkçık, su çiçeği, boğmaca, grip, pnömokok gibi aşılarınızın güncel olup olmadığını öğrenmek, sağlıklı bir gebelik için faydalı olacaktır. Bu aşılarının bazılarının içinde civa olduğundan, size yan etkileri olabilir. Bu sebeple güncel olup olmadığını hatırlamanızda fayda olacaktır. Gebelik düşündüğünüz aylarda adet döneminin ikinci yarısında tomografi, mide filmi gibi filmlerde dikkat etmelisiniz. Çok zayıf veya çok kilolu olmak hamilelik döneminde ciddi problemlere yol açabilir. Gebeliği engellemeyecek bir kiloda olup olunmadığı Vücut Kitle İndeksi ile kolayla hesaplanabilir.
Anne Ve Baba Adayının Psikolojik Hazırlığı
Hamilelik sadece bir bebek sahibi olabilmekten ibaret değildir. Vücuttaki değişimler kadar psikolojik değişimlerin de geçirildiği bir süreçtir. Hamilelik sırasında bazı hormonlar salgılanır ve bu hormonlar anne adayını alıngan, gergin ve sıkıntılı hatta depresif bir hale getirebilir. Tüm bunların hamilelikten kaynaklandığını bilmek ve bunlara gebe kalmadan önce psikolojik olarak hazırlanmak anne adayının psikolojisi açısından iyi olacaktır.
Yaşam Tarzını Değiştirmek
Anne olmaya karar veren anne baba adayları, yaşam tarzlarını değiştirmek durumunda kalabilirler. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinilmeli, doktor kontrolleri altında bir sağlık sorunları olup olmadığına baktırılmalıdır. Sigara kullananlarda kısırlık, düşük, dış gebelik, ölü doğum gibi riskler daha faszla oranda görülmektedir. Bu sebeple sigara gebeliğe hazırlanan adaylarda kullanılmamalıdır. Yalnızca anne adayı için değil, baba adayı için de sigara kullanımı sperm kalitesini ve DNA yapısında oluşturduğu anormallikler sebebiyle bırakılmalıdır. Alkolden de uzak durmak, sigaradan uzak durmak kadar önem taşır.
Hamilelikte Folik Asit Alımı
Sağlıklı bir gebelik süreci ve bebeğin gelişiminde çok etkili olan folik asit alımı çok önemlidir. Gebe kalmayı planlayan adayların, üç ay öncesinden folik asit alımına başlaması gerekmektedir. Anne adayı, ihtiyacı olan tüm folatı besinlerden alamayabilir. Bu da bebeğin doğumsal sakatlıklara sahip olmasına neden olabilmektedir. Bunu önlemek amacıyla folik asit açısından zengin olan yiyeceklerin sık sık tüketilmesi bir yana, ek olarak da folik asit alınımın yapılması gerekmektedir. Hamileliğin 12. haftasına kadar alınan 400mg doz folik asit, ideal olarak kabul edilmektedir. Bebeğin beyin ve omurilik gelişiminde olduğu kadar, üç aylık süreçte de çok önemlidir.
Folik Asit Zengini Besinler:
Ispanak, brokoli, kuşkonmaz, karpuz, avokado, kırmızı et, yumurta, nohut, soya fasulyesi, yumurta, portakal, maya özü, greyfurt.
Kan Tahlili Önemi
Kan tahliliyle beraber kan grupları ve Rh faktörlerinin testi yapılıp, değerlendirmelidir. Kan uyuşmazlığı var ise, gebelik oluşmadan önce öğrenilmelidir. Bu gebeliği engelleyen bir durum değildir ancak kan uyuşmazlığını öğrenmek, doğum esnasında gerekli önlemleri almak ve ilaçları almak açısından anne ve bebeği riske sokmayı önler. Kan tahlili yapıldığında hemogram ile kansızlık (anemi) ve diğer kan hastalıkları da incelenmelidir. Aynı zamanda kan tahlilinde kızamıkçık, hepatit B ve toksoplazma gibi enfeksiyonların olup olmadığı incelenebilmektedir.
Yumurtlama Döngüsü
Yumurtlama döngüsü takip edilerek, hamile kalmak için en uygun zamanlar belirlenebilir. Gebelik için en uygun zamanın hesaplanması için bu dönemin belirlenmesi çok önemlidir. Bu tarihlerde gerçekleşen cinsel ilişkiler sonucunda hamile kalma olasılığı daha fazladır. Yumurtlama gününü tespit etmenin en kolay yolu ise, adet döngüsü düzenli kadınlarda yumurtlama, regl kanaması başlamadan 14 gün önce gerçekleşir. Buna dikkat edildiğinde, bu döngü hesaplanabilir. Misalen, adet dönemi 28 gün süren bir anne adayında, yumurtlama adetin 14. günü gerçekleşir. Adet kanamasının başladığı ilk günden sayarak yaklaşık 14. güne denk gelmektedir.
Bu günden 2-3 gün önce başlayarak 1 hafta boyunda 2-3 günde bir cinsel ilişkide bulunmak gebelik olasılığını yükseltir. Adet dönemleri düzensiz olan kadınlarda yumurtlama günlerini tahmin etmek daha güçtür. Ancak, adet başlamadan yaklaşık 14 gün önce yumurtlama gerçekleşir. Her gün ilişkiye girmek sperm sayısını azaltacağından yumurtlama günlerine dikkat edilerek cinsel ilişkiye girmek gebelik ihtimalini arttıracaktır.
Jin.Op.Dr. Serdar Koç
Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı
