Tuvalet Eğitiminin Önemi
Tuvalet Eğitiminin nasıl verildiğinin çocuk ruhsallığı üzerinde çok önemli bir yeri vardır. Ebeveynlerin tuvalet eğitimi süresince çocuğa olan yaklaşımı, yetişkinlikteki kişiliği üzerinde rol sahibidir. Cezalandırma, korkutma, başkalarıyla kıyaslama ya da baskıcı davranışlar; hem tuvalet eğitimi sürecini uzatır hem de ileriki yaşamında kendine güvensiz, takıntılı ya da yeniliklere kapalı bir birey olmasına sebep olabilir. Bu sebeple, tuvalet eğitimi planlanarak, bazı faktörlere dikkat edilerek ve çocuğun hazır olduğuna emin olarak verilmelidir. Bu yazımda sizlere tuvalet eğitimini ana noktaları ile aktarmaya çalışacağım.
Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Verilmelidir?
Genel olarak tuvalet eğitimi 1,5 ile 3 yaş arasında (18-36 ay) verilmesi uygun olan bir süreçtir. Çünkü çocuklar bu dönemden önce fiziksel olarak tuvaletlerini tutabilme becerisini kazanamazlar. Ancak bu dönemde bağırsak ve mesane kaslarının kontrol becerilerini kazanabilirler. Erkenden bu beceriyi kazandırmak için bu eğitime erken başlamak, çocuğun hazır olmadığı bir beceriye maruz kalması sonucu daha büyük problemlere yol açabilir. Fakat çocuğunuzun yaşı tuvalet eğitimi verilmesi için uygun olsa bile, bazen çocuk yine de bu eğitime hazır olmayabilir. Her çocuk kendi içerisinde değerlendirilmelidir ve her çocuğun yaşam koşulları farklıdır. Tuvalet eğitiminin tamamlanma sürecinde de bu farklılıklar göz önüne alınmalıdır. Bazı çocuklar 1-2 haftada, bazıları ise 1-2 ayda bu beceriyi kazanabilirler.
Çocuğum Tuvalet Eğitimine Hazır mı?
Eğer çocuğunuz;
- Sizin yardımınız olmadan yürüyebiliyor,
- Basit yönergeleri alıyor ve uygulayabiliyor,
- İsteklerini dile getirebiliyor ve kendisini sözcüklerle ifade edebiliyor,
- Tuvaletinin geldiğini fark edebiliyor,
- Pantolonunu çıkarmak, ellerini yıkamak gibi temel öz-bakım becerilerini yerine getirebiliyor,
- Kirli bez ile dolaşmaktan rahatsızlık duyuyor,
- Tuvalete oturabiliyor ve birkaç dakika orada sabit durabiliyor ise,
Tuvalet eğitimi için hazır olduğunu düşünebiliriz.
Tuvalet Eğitimi İçin Hangi Zaman Uygun Değildir?
- Yukarıda bahsettiğim hazırbulunuşluk belirtileri görülmüyorsa,
- Tuvalet eğitimini verecek olan kişi hazır değilse,
- Kardeş doğumu, taşınma, hastalık vb. değişiklikler, çocuğun yaşamı için önemli ve başa çıkması zor dönemlerdir. Bu tip yaşantılar esnasında bir de tuvalet eğitiminin verilmesi, çocuğun ruhsallığı için uygun değildir.
Tuvalet Eğitimi Verilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocuğunuza tuvalet eğitimi vermeye başladığınız zaman, iletişim dilinizin ortak olması önemlidir. Tuvalet, kaka, çiş, popo, gibi kelimelerin kullanılmasını ayıp olarak görmemelisiniz, hatta çocuğunuzun bu kelimeleri telaffuz edebiliyor olması işinize yarayacaktır.
- Tuvalet eğitimine başlayacak olduğunuzu çocuğunuzla önceden paylaşmanız mühimdir. Örneğin, odasına 10 tane gülen yüzlü post-it yapıştırıp; “Her gün bunlardan 1 tanesini çıkar, hepsi bittiğinde tuvaleti kullanmaya başlayacaksın.” ya da; “10 tane bezin kaldı, hepsi bittiğinde sen de bizim gibi tuvaleti kullanacaksın.” diyebilirsiniz.
- Tuvalet eğitimi için çocuğunuza lazımlık almanız önemlidir. Lazımlık seçerken çocuğunuzla birlikte, onun sevdiği renk ve karakterlerde almanız faydalı olacaktır. Çocuğun lazımlığını sevmesi işinizi kolaylaştırır.
- Tuvalet eğitimi sürecine başlamadan önce çocuğunuza renkli külotlar, sabunlar, teşvik edici etiketler almak için birlikte alışverişe çıkmanız onun için bu süreci çekici kılabilir.
- Tuvalet eğitimine başladığınız zaman, çocuğunuzdan kakası/çişi geldiği zaman size söylemesini isteyin. Çocuğunuzun sinyallerini ona yansıtmanız da işe yarar. Örneğin, çocuğunuz bezine tuvaletini yaparken; “şu anda kakanı/çişini yapıyorsun.” diyebilirsiniz. Zamanla, tuvaleti geldiği zaman kendisi gelip size bildirecektir.
- Bu süreçte eğer lazımlık kullanıyorsanız, lazımlığı mümkün olduğunca tuvalette tutmanız ve bu sayede bir mekan kısıtlaması yapmanız önem taşımaktadır.
- Neredeyse her çocuk için takdir edilmek çok önemli ve güzeldir. Bundan dolayı, çocuğunuzu aşırıya kaçmadan, motivasyonunu sağlaması açısından takdir etmeniz onun için güzel bir ödüldür. Diğer aile üyeleri de çocuğu ara sıra takdir edebilir.
- Tuvalet eğitiminin çocuk psikolojisinde oldukça önemli olduğunu yukarıda belirtmiştim. Bundan dolayı, bu süreçte çocuğu cezalandırmak, rencide etmek, onunla dalga geçmek kesinlikle uygun olmamakla beraber; travmatik sonuçlar ortaya çıkarabilir.
- Tuvalet eğitimi kazalara açık, sabır gerektiren ve yoran bir süreç olabilir. Bunlar oldukça normaldir ve anlayışla karşılanması gerekir. Bu süreçte tutarlı olmanız, pes etmeden devam etmeniz ve bu eğitime başladıktan itibaren artık geri beze dönmemeniz çok önemlidir. Çocuğunuzu geceleri kontrol etmeniz, yedek kıyafetler ve çarşaflar temin etmeniz gerekir.
- Tüm çabalarınıza, sabırlı davranışlarınıza rağmen çocuğunuz bu eğitim konusunda direnç gösteriyorsa, çocuğunuzun hazır olmama ihtimalini değerlendirip; bir süreliğine bu eğitimi rafa kaldırabilirsiniz. Fakat tüm gelişim alanları ve yaşam koşulları normal olduğu halde çocuğunuz ve siz zorlanıyor iseniz; ya da öğrenmesine rağmen gerileme (beze dönme durumu) yaşanıyorsa, bir uzmandan destek almanızı tavsiye ederim.
Rana Arıak
Psikolojik Danışman
