Problem davranışlar çocuğun ailesiyle ve arkadaşlarıyla olan ilişkilerine zarar veren, çocuğun etkileşim, gelişim ve öğrenmesinde aksaklıklara yol açan davranışlardır. Ayrıca bu problem davranışlar çocuğun hayatında sürekli hal almışlardır.
Hangi davranışlar problem davranış olabilir?
Saldırgan davranışlar, öfke nöbetleri, uyum ve davranış bozuklukları, yönergelere uymama, kendine ve çevresine zarar verme, savurganlık, küfretme, yalan söyleme, inatçılık, utangaçlık, uyum ve davranış sorunları problem davranış olabilir.
Çocuklarda bu davranışlar görüldüğünde öncelikle yapılması gereken davranışın gerçekten problem olup olmadığını tespit etmektir. Örneğin çocukta görülen bu davranış tıbbi bir nedenden (hastalık,ilaç kullanımı gibi) kaynaklanıyor olabilir veya çocuk bu davranışı çevresinden (kardeş-akran-ebeveyn) görüp tekrarlayabilir. Çocuk ailede ilgi odağı olmak istediğinden bu davranışı sergileyebilir.
Çocuk eğer davranışlarını yönetebilecek beceriye sahip değil ise bu problem davranışlar ortaya çıkıyor olabilir. Çocuk bu becerileri ebeveynlerin davranışları sebebiyle kazanamamış olabilir.
Davranış yönetme becerisi kazanmayı engelleyen ebeveyn davranışları nelerdir?
Aşırı hoşgörü, tutarsız ebeveyn davranışları, kardeş-arkadaş kıyaslamaları, çocuğun fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılayamama veya yok sayma, tehdit etme, fiziksel ve psikolojik şiddet uygulama, cezalandırma bu ebeveyn davranışları arasındadır.
Çocukların davranış yönetim becerisi geliştirebilmeleri için ebeveynler çocukla olumlu etkileşim kurmalı, çocuğun fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamalı, çocuğa destekleyici çevre yaratmalı, çocuğa doğru ve yanlışı öğretmeli ve son olarak kendileri ve diğerleri hakkında iyi duygular beslenmesi sağlanmalıdır.
Çocuklarda görülen problem davranışlar herhangi bir müdahale yapılmadığında hayat boyu devam edebilir. Çocuk eğer nasıl davranacağını bilmiyorsa ebeveynler tarafından öğretilmelidir.
Problem davranışlar herhangi bir davranış değiştirme planı uygulamaksızın ortadan yok olmayacağı için, bu davranışların şiddetinin artmasını ve bu davranışların çocukların yaşamlarına olan olumsuz etkilerini en aza indirgemek için, uygun davranış değiştirme teknikleri kullanılmalıdır.
Duygu Çelikman
Psikolog
