Çocuklarda Duygu Eğitimi
Duygu, düşünce ve davranış bizim yapı taşlarımızı oluşturur. Düşünceler bizim aklımıza gelen inançlardır. Aklımıza gelen düşüncelere engel olamayız. Duygular ne hissediyorsun nasıl hissediyorsun sorularına verilen yanıtlardır. Buna ek olarak bizim duyumlarımız vardır. Duyumlar bizim bedenimize kulak vermemizdir. Yani bir insanın kolum uyuştu demesi duyumları ile ilintilidir. Davranışlar ise duygu ve düşünceler sonucunda meydana gelir. Bizim yönetebileceğimiz tek alan davranışlarımızdır. Çünkü davranışlarımız birer sonuçtur. Davranışlarımızı değiştirmemiz için duygu ve düşünceleri anlamamız gerekir.
Hepimiz çocukluğumuzda birçok olay yaşarız. Yıllar sonra çocukluğumuzdan bize kalan şey anılarımızı kapsayan duygularımızdır. Bu anılar bizim kim olduğumuzun cevabıdır. Örneğin çekingen olmamız ya da girişken olmamız bizim çocukluğumuzdan getirdiğimiz olgulardır.
Çocuklara Duygular Nasıl Öğretilir?
Bu bağlamda yapılacak ilk adım çocuğa duyguyu tanıtmaktır. Duygu hazinesini geliştirmek adına çocuklarla duygular hakkında sohbet etmemiz gerekir. Çocuk okuldan geldiğinde bugün okulda neler hissettin, bugün gününde neler vardı sorularını çocuğa yöneltebiliriz. Böylelikle çocuk gün içerisinde mutlu olduğunu, kızgın olduğunu, korktuğunu ya da bir şeyler için üzüldüğünü bizimle paylaşır. Paylaşırken yaşadığı duyguları da öğrenmiş olur. Örneğin ödevini yapmadığı için okula gitmek istemeyen bir çocuğun karnım ağrıyor demesi bize burada çocuğun yaşadığı duyguyu gösterir. Bu bağlamda bizim bu duruma rehberlik etmemiz gerekir. Öncelikle kendi duygularımızı çocuğa anlatıp onun aşına olmasını sağlarız. Ben bugün çok kızgınım, mutluyum, üzgünüm vs. diyerek çocuğa kendi yaşadığımız duyguları anlatırız. Daha sonra sanırım ödevini yapmadığın için kendini endişeli hissediyorsun gel seninle beraber bakalım deyip çocuğa onun duygusunu anladığımızı ve yardımcı olacağımızı yansıtmış oluruz. Böylelikle çocuk duyguları öğrenmiş olur.
Bazen çocuklar duygularıyla baş edemedikleri zaman bize olumsuz sözcükler, cümleler söyleyebilir. Senden nefret ediyorum, seni sevmiyorum, git başımdan, beni rahat bırak gibi cümleler çocuğun bir duygusunda tıkandığını ifade eder. Bu bağlamda çocuk bu cümlelerle bize ne anlatmaya çalışıyor, bize ne ifade ediyor buna bakarız. Bu olayda sen çok kızdın bunu büyük cümleler ile ifade ediyorsun deyip çocuğa duygusunu yansıtırız. Aslında çocuğun söylediği cümleler gerçekten sizi sevmediği anlamına gelmez size sinirlendiği için o cümleleri sarf ediyor olabilir. Burada önemli olan başkalarının duygularını anlamak ve karşıdakine yansıtmaktır. Çocuğun duygularını ona yansıtırken nasihat verici bir ifade kullanmamız o duygunun üzerini kapatabilir. Bu yüzden duyguyu kabul edip olduğu gibi çocuğa yansıtmamız önemlidir.
Anne ve Babalara Öneriler
- Duygu kelimelerini sıklıkla kullanmalıyız
- Kendi duygumuzu çocuğumuzla paylaşmalıyız
- Çocuğa duygusunu yansıtmalıyız
- Çocukla duygular üzerinden sohbet etmeliyiz
- Duygu kartlarını kullanarak oyunlar oynayabiliriz (Materyal olarak satılıyor. Evde kendinizde oluşturabilirsiniz)
- Kartondan duygu yüz ifadeleri yapıp çocuğumuzla oynayabiliriz (Bu oyunlar çocuğun duyguları anlaması açısından önemlidir)
- Son olarak çocukla duygu düzenleme oyunları oynayabiliriz. (Bir sonraki yazımda paylaşacağım)
Şebnem Pusa
Psikolog & Oyun Terapisti
