Okul öncesi dönemdeki çocuğu "ölüm" konusunda soru sormaya başladığında çocuk gelişimine en hakim anne bile yıkıcı olmadan, olabildiğince somut nasıl anlatacağının derdine düşer. Hele ki "Ben nereden geldim?" sorusuyla karşılaşan bir babanın ne yapacağını bilemediğine sıkça tanık oldum. Zaten bahsetmesi zor olan bu soyut konularda bir de neredeyse tüm kelimeleri somut seçmeye çalışmak, hayattan örneklendirebilmek gerçekten zor olabiliyor.
Sadece benim mesleğe başladığım 8 sene öncesine göre bile aileler bu konuda çok bilinçli. Hala çoğunluğu diyemesem de en azından fark edilebilir sayıda bir kısmı çocuklarını anlamayacağı açıklamalarla geçiştirmiyor, "Sen kendi işine bak" gibi cümlelerle değersizleştirmiyor. Dolayısıyla artık deneyimlerle, bilgilerle, konu komşunun çocuğunda görmeyle şu bilgi daha iyi biliniyor diyebilirim: "Okul öncesi dönemdeki bir çocuk soyut kavramları anlamlandıramıyor."
Fakat aslında aynı konuya çıkan ve çok benzer olan bir konuda maalesef hala çok gerideyiz: Okul öncesi dönemdeki bir çocuk mecaz anlam içeren kalıpları ve yetişkin mizahını da anlamlandıramıyor.
Örneğin çocuğunun koşmamasını isteyen bir anne "Peşinden atlı mı kovalıyor?!" diye bağırırsa, çocuğu muhtemelen koşan at var mı diye etrafına bakacak ve annesinin ne istediğini anlayamayacaktır. Çocuğun bu ifadeyi anlamıyor olması ise annesinde "Bu çocuk hiç sözümü dinlemiyor" çıkarımına sebep olacaktır belki, kimbilir...
Yetişkin mizahı ise bir diğer geride kaldığımız konu. Maalesef ki çocukların komik bulmadığı gibi, korku ve endişe hissettikleri "şakalar" devam ediyor.
"Seni kaçırayım, benim kızım ol."
"Tişörtün çok güzelmiş gece gelip onu alayım."
"O benim annem olsun, sen kendine başka anne bul"
"Saçlarını tek tek koparmak istiyorum, çirkin şey seni"
Farkında mısınız aslında bu şakalar komik de değil. Bu cümleler çocukları güldürmeyip korkutuyor. Ya kaçırılırsam? Annemi alırlarsa ben ne yapacağım? Ya saçsız kalırsam? Ya kıyafetlerimi çalarlarsa? gibi çeşitli kaygılara sebep oluyor.
Çocukların soyut kavramları anlamlandıramadıkları ile ilgili az çok yol alabildik demiştim; darısı gelenekselleşen bu espri anlayışının başına.
Gözde Alper
Uzman Psikolog
