Yeni bir kardeş, bir çocuk için kabullenmesi gerçekten çok zor olan bir durumdur. Bu dönemi her çocuğun yaşına ve kişilik özelliklerine göre kabullenme süreci farklılık gösterebilir. Temelde kıskançlık öfkeli bir kaygı halidir. Kıskançlık aileye yeni katılan bir bebeğin varlığında meydana gelen doğal bir duygudur ve bu duygunun sebebinin, sevilen kişinin bir başkasıyla paylaşılmasından ve temelde güvensizlikten kaynaklandığından bahsedilir. Kıskançlık, kardeşi olana kadar kendine yöneltilen ilgi ve dikkatin bir anda kardeşine yöneltilmesinden doğan rahatsızlığın en temel nedeni olarak belirtilir. Kardeşin doğmasıyla birlikte çocuğa ayrılan zamanın azalması, yeni bebeğe karşı gibi görünen fakat esasında anne babaya karşı olan kırgınlık, kızgınlık gibi duyguların gelişmesine neden olduğunun yanı sıra çocuğun bu dönemde kendisini terk edilmiş, desteksiz ve güvensiz hissetmeye başlayacağı ifade edilir.
Kıskançlıkla birlikte çocukların davranışlarında bir takım değişiklikler gözlemlenir. Kardeş kıskançlığının belirtileri nelerdir biraz bunlardan söz edecek olursak eğer;
- Büyük çocuğun zamanla kaybettiği ilgiyi geri kazanmak için bebekleşip gerileme davranışı göstermesi (emekleme, kardeşi gibi biberonla süt içme vb),
- Kardeşinin doğumuyla birlikte sizden uzaklaşıp içine kapandıysa,
- Yemek yememeye, zayıflamaya başladıysa,
- Büyük tuvaletini tutuyor ve altına kaçırıyorsa kardeş kıskançlığından şüphelenebilirsiniz
Çocuğa Kardeşi Olacağı Nasıl Söylenmeli?
Kardeş haberi çocuğa verilirken çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi göz önünde bulundurulmalıdır. Annenin hamile olduğunu ve bir kardeşi olacağını ne zaman ve nasıl söyleneceği çocuğun yaşına göre farklılık gösterir. Bir buçuk yaşından önce açıklamaları ve kavramları anlayamayan bebeğe kardeşi olacağı ile ilgili bir açıklama yapmanın bir yararı olmayacağı gibi, bir buçuk yaşını geçmiş bir çocuğa çok erken verilen kardeş haberi de sorun yaratabilir. 2 yaşındaki çocuklara kardeş haberi annenin karnı belirginleşmeye başladığında, anne-baba tarafından verilmelidir. Haberi alan çocuğun birçok sorusu olacaktır, anne-babanın bu sorulara açıklayıcı ve net cevaplar vermesi gerekir.
Kardeşi olacağını öğrenen çocuğun en önemli kaygısı anne-babasının sevgisini kaybetmektir. Özellikle tek çocukken anne babanın bütün ilgi ve sevgisini alan çocuk, bir kardeşin gelmesi ile birlikte bu ilgi ve sevgiyi paylaşmak zorunda kalır. Bu durumda anne-babanın çocuğa olan sevgilerinde hiçbir şeyin değişmeyeceğini anlatması ve göstermesi gerekir. Çocuğun mutluluk heyecan gibi duygularının yanı sıra kıskançlık ve hüzün gibi duygularını da rahatça anlatabileceği bir ortam yaratılmalıdır. Kardeş kıskançlığı, aşırı düzeyde olmadıkça normal ve sağlıklı bir tepkidir, önemli olan anne-babanın tutumu ve nasıl müdahale ettiğidir. Çocukların kıskançlık tepkileri yaşlarına göre farklılık gösterir.
Anne-babanın kıskançlığı engelleyemeyeceği bir gerçektir fakat hamilelikten başlayarak çocuğu kardeşe hazırlayarak ve doğru tutumlar benimsenerek kardeş kıskançlığı kontrol altına alınabilir ve sağlıklı bir seviyede tutulabilir. Doğumdan sonra annenin ilgisinin büyük bir çoğunluğunu yeni doğan alacağı için doğumdan belli bir süre önce büyük çocuğun bakımını bir başkasının üstlenmesi, çocuğun duruma alışması ve kardeşine bağlaması için yerinde olur. Hamilelik boyunca anne karnındaki bebek hakkında konuşmak, çocuğun anne karnına dokunmasına, kardeşi ile konuşmasına ve ona hikayeler anlatmasına izin vermek ve bebek alışverişi, odasının hazırlanması gibi konulara çocuğun da dahil edilmesi çocuğun kardeşi ile henüz doğmadan bir bağ kurmasını sağlar.
Deniz Yel
Psikolog
