Kaygı; herkesin yaşadığı, tehlikeli durumlarda vücudumuza hazır olması gerektiğini bildiren işarettir. Kaygı bozukluğu ise; hepimizde var olan kaygının, olması gereken düzeyden daha yoğun yaşanması ve kişinin işlevselliğini bozmasıdır. Kaygı bozukluğu çocuklukta en sık görülen problemlerden biridir. Başlangıç yaşı ise ergenlikten öncedir.
Korku-kaygı yaşayan çocuklarda hangi belirtiler görülür?
- Baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı, kalp çarpıntısı gibi bedensel bulgular
- Gün içinde bazı olayların aşırı kaygı veren düşüncelere yol açması (şimşek çaktığında evimize yıldırım düşer mi?, evimize hırsız girer mi ?, anneme / babama/ aileden sevdiğim bir yakınımın başına kötü bir şey gelir mi ? vb düşüncelere sahip olmak )
- Küçük çocuklarda huzursuzluk, gerginlik veya aşırı ağlama
- Uyku, tuvalet ve yemek alışkanlıklarının bozulması
- Anne babadan ayrılmak istememe / onlarla birlikte uyuma isteğinde artış
- Dikkat sürdürme ve konsantre olamama
- Oyun ve günlük aktiviteleri yerine getirmekte zorlanma
Çocuğunuz “korku-kaygı” yaşıyorsa ne yapabilirsiniz ?
- Öncelikle çocuğunuzla korkular hakkında konuşun. Hastalıkla ilgili doğru bilgiler hakkında konuşmak kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Çocuklara kaygılandıkları durumda yapabilecekleri konusunda yol göstermek onlara kaygıyı /korkuyu kontrol edebileceklerini düşündürür ve kaygılarını azaltmaya yardımcı olur.
- Çocuğunuz kendini kaygılı hissettiğinde onu dinleyin. Bu ve benzeri durumlarda kullandığı başa çıkma becerilerinin neler olduğunu konuşun. Daha önce başa çıktığı olayları, başa çıkmak için neler yaptığını hatırlatın. Nasıl başa çıkabileceğini öğrenebilmeleri için kendi kaygınızla nasıl başa çıktığınızı paylaşın.
Çocuk ve Ergenlerde Kaygı Bozuklukları Oluşma Nedenleri
- Çocuğun kendisinin ve ailesinin güvenliğini olumsuz etkileyen durumlar ( doğal afetler, istismar, hastalık, sevilen birinin kaybı vb) kaygı bozukluğuna yol açabilir.
- Çocuğun / ergenin bireysel yapısı, aile içi tutumlar ve çevresel faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan kişilik özelliklerinden ( inatçılık, alınganlık, utangaçlık vb) bir ya da birkaçını taşıyan çocuk ve ergenler yaşadıkları stresle bağlantılı olarak kaygı bozukluğu geliştirebilirler.
- Ergenlerin kendini tanıma, özelliklerini değerlerini oluşturma döneminde çelişkiler, telaşlar, görünümü, arkadaşları ve toplum tarafından kabullenilmesi ile ilgili kaygılar yaşaması da doğaldır. Ancak bu telaş ve kaygıların süre ve şiddeti fazla ise kaygı bozukluğuna neden olabilir.
Ne zaman yardım almalıyım ?
Kaygıyla birlikte ortaya çıkan ruhsal /davranışsal sorunlar günün büyük bir kısmında varsa ve çocuğun oyun, ders gibi aktivitelerini ya da sosyal ilişkilerini etkiliyorsa yardım almalısınız.
Kaygı Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Yapılan çalışmalar gösteriyor ki ; kaygı bozukluğunda etkinliği kanıtlanmış en iyi terapi ekolü bilişsel davranışçı terapilerdir. Terapide, uygun olmayan düşünce ve öğrenme kalıplarıyla çalışılmaktadır. Şimdi ve burada yaklaşımı kullanılarak problemi sürdüren semptomlar üzerinde durulur. Terapinin amacı; kişinin başa çıkma becerilerini arttırmaktır. Bilişsel davranışçı terapinin yanı sıra, yaşı daha küçük olan çocuklarda oyun terapisi kullanımı da olumlu sonuçlar vermektedir.
Asuman Demirel Tokmak
Uzman Psikolog
