Ebeveynler ve eğitimcilerin çok kullandığı bir sözcük vardır: “Aferin!” Tabi bunun gibi sıralanabilecek “Harikasın, süpersin, sen çok akıllısın, muhteşem!” gibi birçok içi boş övgü sözcüğü var. Bu gibi kelimeler sıklıkla kullanılırsa çocuk tarafından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ancak bir çocuk için övgü, kendi kendini değerlendirme, onaylama, motive etme ve geliştirme için kullanılan bir yapıda olduğunda faydalıdır. Bahsetmiş olduğumuz aferin gibi sözcükler maalesef bu özelliği karşılayamaz. Çünkü yargı içerir. Neyin doğru neyin yanlış olduğunu çocuğa değerlendirme fırsatı sunmak yerine, yetişkinin onayına bağlı kalıp yaptığı şeyi kendi için yapmayı, bunun keyfini çıkarma duygusunu ve içsel motivasyon sağlamayı çocuğun elinden almış oluyoruz. Yani bir bakıma çocuğun özgür düşünce, karar verme ve muhakeme yapma yeteneğini kısıtlamış oluyoruz.
Çocuğun zihinsel gelişiminin önemli bir parçası olan frontal lob, planlama, akıl yürütme ve muhakeme yapma yeteneği ile ilgilidir. Bu nedenle övgü sözcükleriyle çocuğun zihinsel gelişimine de müdehale etmiş oluyoruz.
Bunları yapmak yerine çocuğa,
“Bu işi yapmak için çok çaba sarf ettin.”
“Sorumluluk aldığın için çok mutlu oldum.”
“Problemi çözme biçimini çok beğendim.”
“Çok olumlu davrandın.”
“Çok yaratıcı bir çözüm buldun.”
“Okula her zaman hazır olman beni çok mutlu ediyor.” gibi cümleler kullanarak övgünün faydalı olmasını sağlayabilirsiniz.
Övgülerinizin içeriğini değiştirdiğinizde çocuğunuzun gelişiminin de değiştiğini göreceksiniz. Deneyin bakalım neler oluyor?
Duygu Aydın
Psikolog
