Son yıllarda okul öncesi eğitime pedagojik nedenler kadar ekonomik ve sosyal nedenler yüzünden daha fazla gerek duyulmaya başlandı. Fakat bu başlangıç maalesef ki hazır olmadığı halde pek çok çocuğun okula uyum konusunda zorluklar yaşamasına da bir o kadar neden oldu. Hazır olmadan başlamanın çocuğun anne ve babasının kendisini evden uzaklaştırdığını, ihmal edildiğini hissetmesinden, okuldan soğumasına, ruhsal yapısının olumsuz etkilenip; hırçınlık, içe kapanma, kaygı bozuklukları, tikler, uyku problemleri yaşamasına kadar pek çok zararı var.
O halde kreşe gitmeye hazırlanan çocukta olması gereken özelliklere bir göz atalım:
- Ailesinden birkaç saat uzak kalmaya hazır olmalı: Ailesinden ayrılmaya dair tecrübesi olmayan çocuklar bu ilk ayrılışı kreş yüzünden yaşadıklarını hissederler, kendilerini iyi hissetmemelerini kreş ile bağdaştırabilirler. Okul öncesi ara sıra büyük ebeveynlerle veya yardımcı ile yalnız kalabilme alıştırmaları yapın.
- Başından geçen olayları anlatabilmeli: Çocuk anne babası yokken kreşte başından geçenleri anlatabilecek düzeyde dil gelişimine sahip olmalı. Aksi durumda okulda üşüdüğünü, arkadaşının canını acıttığını veya öğretmeninin bağırdığını size anlatamayacak bu durumlar karşısında sizden destek alamamanın çaresizliğini yaşayacaktır.
- Dil becerilerinin başkaları tarafından anlaşılacak düzeyde olması önemli: anne babalar çocuklarının duruşunda, bakışında bile ihtiyaçlarını anlayıp destek olabiliyor ama onunla ilk defa karşılaşacak öğretmeninden bunu bekleyemeyiz. Çocuğun; “acıktım”, “susadım” veya “karnım ağrıyor” gibi önemli ihtiyaçlarını sözlü ifade edebiliyor olması gerekir.
- Ebeveynine hoşça kal diyebilmeli: Kreşe giden çocuğun anne – babasından veya bakıcısından ayrılırken “hoşça kal” diyebilecek duygusal olgunlukta olması beklenir. Çocuğunuzla ayrılırken vedalaşma yapmıyorsanız, o uyurken veya dikkatini dağıttırıp fark ettirmeden evden çıkıyorsanız sizinle vedalaşabilmeye dair yeteri kadar güçlenmesini engellersiniz. Bırakın bu duyguyu yaşasın ve güçlensin.
- Tuvalet ihtiyacını söylemeli: Kreşe giden çocuğun oradayken çişinin veya kakasının geldiğini söyleyebilmesi veya “çiş yaptım”, “kaka yaptım” diyebilmesi önemlidir. Fiziksel ihtiyaçları ile alakalı önemli zamanlarda ebeveyni kadar onun tavır ve hareketlerinden durumu anlayamayacak olan öğretmenleri ile baş başa kalacağı unutulmamalıdır.
- Yemeğini kendi yiyebilmeli, suyunu kendi içebilmeli: Kendi kendini doyurabilmesi, suyunu içebilmesi ebeveynleri olmadan da fiziksel ihtiyaçlarını yavaş yavaş giderebilmeye başlamış olması gerekir.
- Uyku ihtiyacının saatleri düzenli olmalı: Kreş, çocuğun ev hayatından daha fazla fiziksel enerji harcayacağı yeni alanı olacağı için uyku saatlerinin düzenli ve yeterli olması önemli.
- Kendi kendine vakit geçirmeye alışmış olmalı: Günün her anı ebeveyn veya bakıcı eşliğinde oyunlar ve etkinlikler ile vakit geçirmeye alışkın bir çocuk okula başladığında zorlanabilir. Okula başlamadan önce gün içinde kendi kendine kalabileceği vakitler yaratmak, ona kendini oyalayabileceği imkanlar ve alanlar sağlamak ihmal edilmemeli. Ne kadar az sayılı gruplar olursa olsun kreşte çocuk her anını birebir bir öğretmen ile geçiremeyeceği için kendiyle kalmaya alışmış olması önemli.
- Annesinin çocuğun kreşe başlama ile alakalı kaygılarını kontrol edilmesi gerekir: Çocuklar annelerinin duygularını birebir alır ve anne çocuğun kreşe başlaması ile alakalı aşırı kaygılı yaklaşırsa çocuk da aynı şekilde kaygı hisseder. Önce siz çocuğunuzun kreşe başlayacak olmasına hazırlanın; içinize sinen bir kreş seçin ki “acaba” larla başlattığınız süreç ailenizi yıpratmasın.
- Evde kurallara uyum sağlamaya alışmış olmalı: En son ama belki de en önemli konulardan biri kurallara uyum alışkanlıklarıdır. Kreş öncesi her istediğini istediği zaman yapan, sınırlamaları olmayan çocuk kreşe başladığında; oyuncakları toplamak, televizyon olmadan yemek yemek veya arkadaşlarına vurmamak gibi kurallarla karşılaştığında kendini kısıtlanmış hissedebilir. Haliyle evde “özgür ortam” ında kalmayı tercih edebilir. Her çocuğun yaşına uygun sorumluluk ve kuralları olması hayatı öğrenebilmesi için önemlidir.
Şeyla İbrahimoğlu Delen
Uzman Psikolog
