Beynimizin vücudumuzun %3 lük bir kısmını oluşturduğunu ve var olan enerjimizin %20 sini kullandığını biliyor muydunuz? Hacmine oranla bu kadar çok enerji harcaması haliyle enerji tasarrufuna gitmesine sebep oluyor. Bu sebeple benzer olay ve durumlardan aynı sonuçlara varıyor. İşte bu çıkarsamalara şema veya temel inanç adını veriyoruz.
Şemalarımız biz henüz küçük bir çocukken oluşmaya başlıyorlar. Her bilgiyi alma kapasitesine sahip çocuk beyni, olayları gelişim döneminin özelliklerine göre yorumluyor. Mesela 1,5-3 yaş erken çocukluk dönemidir ve bu dönemin gelişimsel özelliği benmerkezci düşünme yapısıdır. Deyim yerindeyse bu dönemdeki çocuk dünyanın kendi etrafında döndüğünü düşünür. Yani iyi ya da kötü çevresinde meydana gelen her olayın sorumlusu olarak kendisini görür. Örneğin annesi- babası boşanan bir çocuk bu durumu “ben kötü bir çocuk olduğum için ayrıldılar” şeklinde yorumlayabildiği gibi benzer şekilde sevildiği zaman da “ben sevilebilir biri olduğum için beni seviyorlar” şeklinde yorumlayacaktır. Eğer ebeveynler yanlış yorumlamaları düzeltemezlerse bu yanlış yorumlamalar yetişkinlikte de devam edecektir.
Tıpkı çocuklar gibi yetişkinler de karşılaştıkları her olayı anlamlandırırlar fakat bu kez daha önceden öğrendikleri şemalarına göre otomatik olarak tepki verirler. Mesela çocukken değersizlik temel inancı geliştirmiş bir kişi yetişkinlikte de bu inancıyla bağlantılı olarak kendisini değersiz hissedecek, diğer insanlardan aşağıda görecek, olumlu özelliklerini hafife alacak, kendine güveni az bir birey olarak hep arka planda kalmaya çalışacaktır. Sosyal ilişkilerinde veya iş hayatında sürekli sorunlar yaşayacaktır.
“ Dünyaya bakış açımızın sağlam temelleri ve derinlik veya sığlığı çocukluk yıllarında oluşur. Bu görüş daha sonra özenle düzeltilir ve mükemmel hale getirilir, ama özde değişmeden kalır.” demiş ünlü düşünür Arthur Schopenhauer. Çocukluk döneminde eksik kalmış, yeterince beslenememiş alanlarımız ne kadar çabalarsak çabalayalım yetişkinlikte de bizi etkiler. İçinde bulunduğu çevrenin çocuğa yaklaşımı çocuğun kendisine dair algısını oluşturur. Sözün özü büyüyünce geçmez!
Pınar Orhan
Terapist & Aile Danışmanı
